Το Παρα-Κράτος και ο Derrida: σκέψεις για μια μαρξιστική ανάλυση της (παρα)κρατικής λογικής

cf80ceb1cf81ceb1cebacf81ceb1cf84cebfcf83

 Σημείωση: Βλέποντας τις αναλύσεις και τις ερμηνείες πάνω στο φαινόμενο ”Χρυσή Αυγή” να αλλάζουν μέρα με τη μέρα, υπό το φως κάθε φορά νέων δεδομένων, ίσως πρέπει κανείς, αφενός να δείξει λίγη αυτοσυγκράτηση και υπομονή, αφετέρου να κερδίσει κάποια απόσταση και να διαλέξει ένα ερμηνευτικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα τοποθετήσει τη σωρεία των πληροφοριών. Εκείνο που λείπει, κατά τη γνώμη μου, πέρα από αναγκαία θεωρητικά σχήματα, είναι αληθινό ρεπορτάζ, όχι από τα έτοιμα των καθεστωτικών ΜΜΕ, αλλά από ριζοσπαστικούς κύκλους. Διαφορετικά, κάθε ερμηνεία δεν αποτελεί παρά ανασύνθεση μαγειρεμένων δεδομένων. 

Ο φασισμός-ναζισμός πρέπει να αναλύεται τουλάχιστον σε δύο επίπεδα. Από τα πάνω χρηματοδοτήσεις από το Κεφάλαιο (εφοπλιστικό κεφάλαιο, μεγαλοβιομήχανοι, supermarket, χρηματιστές, καναλάρχες και ερείσματα σε στρατό-αστυνομία κ.α). Από τα κάτω κοινωνικοοικονομικές και ψυχολογικές συνθήκες (καπιταλιστική κρίση στο σύγχρονο καπιταλισμό, λογική της  ισχύος, απόγνωση, αποπολιτικοποίηση). Πρέπει να γίνει η αντιστοίχηση της Χρυσής Αυγής με συγκεκριμένα καπιταλιστικά συμφέροντα και επιθυμίες, και αυτό δεν φαίνεται να έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη.

Βασικό, θεμελιώδες έργο είναι η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη του Μάρξ, η τρομαχτικά διαχρονική του ανάλυση για το βοναπαρτισμό και τη διαδικασία αντικοινοβουλευτικής αυτονόμησης του στρατιωτικού συμπλέγματος και μερίδων του κεφαλαίου από το επίσημο πολιτικό σύστημα.

Θεωρώ επίσης σημαντικό, και παραμελημένο καθήκον, να προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε την έννοια και τη πρακτική του λεγόμενου ”παρακράτους”, ως αναγκαίας στιγμής του ταξικού κράτους, καθώς φαίνεται να υπάρχει κενό στη σχετική βιβλιογραφία. Η ανάλυση αυτή, όταν ολοκληρωθεί, θα μας φανεί χρήσιμη για τη διερεύνηση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, και θα μας βοηθήσει στο μεγάλο μαρξιστικό ερώτημα της απονέκρωσης του κράτους.

Σε εντελώς άσχετα (;) με το παρα-κράτος συμφραζόμενα, γράφει ο Ζ.Ντεριντά:

Ζ.Ντεριντά, Περί Γραμματολογίας, εκδόσεις Γνώση, 1990, σελ 251:

Αλλά το συμπλήρωμα αναπληρώνει. Προστίθεται μόνο και μόνο για να αντικαταστήσει. Παρεμβαίνει ή παρεισδύει στην-θέση-του. Αν πληροί κάτι, το κάνει όπως πληρούμε ένα κενό. Αν αναπαριστά και εξεικονίζει, αυτό συμβαίνει χάρη στη προηγούμενη έλλειψη μιας παρουσίας. Ως αναπληρωτής και τοποτηρητής, το συμπλήρωμα είναι ένας συμβοηθός, μια υφιστάμενη αρχή που επέχει-θέση. Ως υποκατάστατο δεν προστίθεται απλώς στην θετικότητα μιας παρουσίας, δεν παράγει κανένα ανάγλυφο, η θέση του ορίζεται μέσα στην δομή με το διακριτικό σημείο ενός κενού. Κάπου, κάποιο πράγμα δεν μπορεί να πληρωθεί από τον εαυτό του, δεν μπορεί να εκπληρωθεί παρά μέσω του σημείου και της επιτροπείας. Το σημείο είναι πάντα το συμπλήρωμα του ίδιου του πράγματος”.

Αναλύοντας το έργο του Ρουσώ και ιδίως τις Εξομολογήσεις του, ο Ντεριντά κυριολεκτικά αντλεί (από το ίδιο το ρουσωικό κείμενο) την έννοια του συμπληρώματος.

Γνωρίζω ότι η έννοια τους ”συμπληρώματος” επιδέχεται πολλών διαφορετικών αναγνώσεων, και λαμβάνει θέσεις σε διάφορα πεδία αλλάζοντας περιεχόμενο. Επιλέγω εδώ να κάνω μια ειδική χρήση αυτής της έννοιας, ακριβώς ”συμπληρωματικά” προς τη μαρξιστική ανάλυση του Κράτους.

Το συμπλήρωμα έρχεται να συμπληρώσει κάτι που υποτίθεται πως είναι πλήρες. Για αυτό έχει το χαρακτήρα προσθήκης, n+1. Ό,τι και να βάλουμε στο n, +1. Το συμπλήρωμα φαίνεται κάτι παραπανίσιο. Όπως το Παρα-Κράτος σε σχέση με το Κράτος. Το Κράτος είναι τάχα πλήρες, μια εντελής παρουσία, το συμπλήρωμα έρχεται και επισωρεύεται, όμως για ποιόν λόγο;

H ”τύφλωση απέναντι στο συμπλήρωμα”, λέει αλλού ο Ντεριντά, είναι τύφλωση απέναντι στο πραγματικό νόημα του συμπληρώματος. Ενώ το συμπλήρωμα φαντάζει μια απλή προσθήκη, στη πραγματικότητα έρχεται να καλύψει ένα κενό, είναι το σημείο της έλλειψης εκείνου του πράγματος, που υποτίθεται πως είχε έτσι και αλλιώς αυτάρκεια.

Θέση 1: Το Παρα-Κράτος προστίθεται μόνο και μόνο για να αντικαταστήσει το Κράτος. Παρεμβαίνει ή παρεισδύει στην-θέση-του Κράτους. Αν πληροί κάτι, το κάνει όπως πληρούμε ένα κενό. Αν αναπαριστά και εξεικονίζει, αυτό συμβαίνει χάρη στη προηγούμενη έλλειψη της παρουσίας του Κράτους. Ως αναπληρωτής και τοποτηρητής, το Παρα-Κράτος είναι ένας συμβοηθός, μια υφιστάμενη αρχή που επέχει-θέση Κράτους.

Ο Ρουσώ μιλά για ”επικίνδυνο συμπλήρωμα”. Συχνά το συμπλήρωμα θεωρείται εκείνο το εξωτερικό κακό που έρχεται και ”μαγαρίζει” την καθαρότητα μιας παρουσίας. Όπως ο Πολιτισμός, σε σχέση με τη ρουσωική Φύση. Ο Ντεριντά μας διδάσκει πως εκείνο που φαίνεται εξωτερικά και προστίθεται ως ”συμπλήρωμα”, δεν είναι παρά σε μορφή σημείου μια καταστατική έλλειψη του πράγματος το οποίο συμπληρώνεται. Άρα, πριν από το n+1, ένα n-1. Η έλλειψη στο ”πράγμα” και το πλεόνασμα του σημείου του. Έλλειψη και πλεόνασμα ως οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Θέση 2: Το Παρα-Κράτος δεν είναι κάτι εξωτερικό και ”κακό” σε σχέση με το Κράτος, είναιτο αναγκαίο του συμπλήρωμα που έρχεται να καλύψει την ανεπάρκεια-σε-Κράτος.

Θέση 3:To Παρα-Κράτος πλεονάζει του Κράτους, αποτελώντας το αναγκαίο συμπλήρωμά του. Άρα το Παρα-Κράτος, καλύπτοντας την καταστατική για το Κράτος έλλειψη κρατικής ισχύος, δεν είναι παρά η κρατική ισχύς στο πλεόνασμά της.

Οι παραπάνω θέσεις είναι χωρίς χρησιμότητα, αν δεν επισφραγιστούν από μια ταξική ανάλυση του Κράτους. Σε σχέση με τις παραπάνω διατυπώσεις, ο ταξικός χαρακτήρας του Κράτος απαντά στο ερώτημα ανεπάρκεια-σε-Κράτος για ποιόν, και κρατική ισχύος στο πλεόνασμά της για ποιόν.

Θέση 4: Το Παρα-Κράτος καλύπτει την ανεπάρκεια του Κράτους στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της άρχουσας τάξης, και αποτελεί το πλεόνασμα της κρατικής ισχύος υπέρ της άρχουσας τάξης.

Το Παρα-Κράτος, παρα-το-Κράτος, δρα σε καθεστώς μυστικότητας και με ευελιξία.

Θέση 5: Το Παρα-Κράτος είναι το εξαιρετικό Κράτος έναντι του κανονικού Κράτους, αποτελεί τη διαρκή αναστολή του Κράτους που πρέπει να υπερβεί την ίδια του τη δημοσιότητα και τη νομιμότητα για να ασκήσει τη πιο ακραία μορφή εξουσίας του. Το Παρα-Κράτος βρίσκεται εκτός του πεδίου δημόσιας ορατότητας, δεν κατονομάζεται, δεν φαίνεται, δεν αναπαρίσταται.

Έχοντας παρακάμψει τη δημοσιότητα και τους νόμους του, το Κράτος ως Παρα-Κράτοςπαρακάμπτει έτσι την ίδια την ταξική πάλη, η οποία σε ένα βαθμό διαπερνά το δημόσιο διάλογο και βίο καθώς και το νομικό σύστημα (που ενσωματώνει εργατικές διεκδικήσεις και λαικές ελευθερίες κατασκευάζοντας την κοινωνική συναίνεση).

Θέση 6: Το Παρακράτος είναι το Κράτος που δεν επηρεάζεται και δεν μεταρρυθμίζεται ούτε στο ελάχιστο από την ταξική πάλη. Η παρακρατική στιγμή του Κράτους είναι η πλέον εργαλειακή του στιγμή.

Το Παρα-Κράτος είναι, όπως καμιά φορά λέμε, το ”βαθύ Κράτος”, δηλαδή το Κράτος στο μεγαλύτερο βάθος του, το Κράτος στην ουσία του. Η παρακρατική στιγμή, μαζί με άλλες στιγμές και λειτουργίες του Κράτους, δικαιώνει πλήρως το Λένιν για την ”εργαλειακή” του αντίληψη περί του Κράτους, ως οργάνου της άρχουσας τάξης. Ο Πουλαντζάς ανήκει στο μουσείο των αρχαιοτήτων, ο Λένιν εξακολουθεί να έρχεται από το μέλλον.

Θέση 7: Το Κράτος είναι Ένα και ως Παρα-Κράτος λειτουργεί σαν πλήθος. Σαν δίκτυο, ρίζωμα, σαν ομάδες, συμμορίες, μυστικές υπηρεσίες, προβοκάτορες, δολοφόνοι. Το εποπτικό κέντρο του παρακράτους είναι το ίδιο το Κράτος. Αλλά το παρακράτος κλίνεται στον πληθυντικό.

Η πληθυντική φύση του παρακράτους, στη μορφή παρακρατικών ομάδων και μισθοφόρων-εκτελεστών, του επιτρέπει να διαχέεται στο εσωτερικό των πολιτικών του στόχων (κομμουνιστικής και αναρχικής αναφοράς χώροι) και στο κίνημα (βλ. τη διάχυση παρακρατικών εντός των Αγανακτισμένων). Η διάχυση αυτή επιτρέπει την εκτέλεση συμβολαίων θανάτου και άλλων μαφιόζικων δοσοληψιών ακριβώς με μυστικότητα και ευελιξία, χωρίς να κινούνται υποψίες.

Θέση 8: Το Παρα-κράτος στον καπιταλισμό συνδέεται στενά με την παρα-οικονομία, την οικονομία εκτός της δημόσιας ορατότητας και των αστικών νόμων.

Υπό αυτό το πρίσμα, έχει σημασία να μελετήσει κανείς την παρα-οικονομία στην ΕΣΣΔ, το παρα-κράτος που αναδύεται από τις εκτός σοβιετικού ελέγχου εμπορευματοχρηματικές σχέσεις, και το ρόλο που διαδραμάτισαν αυτές στην παλινόρθωση της κεφαλαιοκρατίας με το στρατιωτικό πραξικόπημα. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τη λογική του συμπληρώματος: η παρα-οικονομία πχ στην ΕΣΣΔ δεν ήταν κάτι το ”κακό” που χωρίς λόγο και αιτία επιπροστέθηκε στη σοβιετική οικονομία, αλλά μας δείχνει το χαρακτήρα των ελλείψεων του σοβιετικού, εν προκειμένω, οικονομικού συστήματος.

Θέση 9: Το εξαιρετικό Κράτος- το Παρα-κράτος, σημαίνει και μια εξαιρετική σχέση της κρατικής ισχύος με το χώρο και το χρόνο.

Ο χώρος της παρακρατικής δράσης είναι αδιαφανής, χωρίς φωτισμό (στο σκοτάδι), μη-γραμμικός, όπως και η χρονικότητα της παρακρατικής δράσης είναι μη γραμμική. Αυτό σημαίνει πως η παρακρατική δράση έχει πολύ μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, αλμάτων στο χώρο και στο χρόνο, ταχύτητα, πλαστικότητα. Το Κράτος, όπως και αν κινείται, υπακούει στην κυκλική επαναληπτικότητα και τη γραμμική, σε σειρά καθημερινότητα. Για το λόγο αυτό, όπως ειπώθηκε, το Κράτος εκ της φύσεώς του δεν μπορεί να εισδύσει στο κίνημα, σε αντίθεση με τις παρακρατικές ομάδες. Οι παρακρατικές ομάδες μπορούν να επιτίθενται ξαφνικά, αιφνιδιαστικά, χωρίς να τηρούν τους διαδικαστικούς, πολιτικούς, νομικούς και δικονομικούς τύπους.

Προβλήματα προς επίλυση:

1) Ο στρατός, οι παραστρατιωτικές ομάδες και το παρακράτος. Ο στρατός ως συστατικό στοιχείο της Κρατικής Λογικής.

2) Οι εκδοχές της σχέσης Κράτους-Παρακράτους

3) Κεφάλαιο και Παρα-κράτος-ο αντεπαναστατικός ρόλος τους.

4) Ιστορικές περιπτώσεις παρακράτους (Ελλάδα, Ιταλία, Τουρκία, Λατινική Αμερική μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα)

5) Ναζισμός, φασισμός και παρακράτος.

Του Ονειρμού  (http://bestimmung.blogspot.gr)

http://ilesxi.wordpress.com