Με την άνοδο του Κ. Καραμανλή στην Προεδρία της Δημοκρατίας, ο Γεώργιος Ράλλης ανέλαβε πρωθυπουργός της Ελλάδας (από τις 9 Μαΐου 1980). Την προηγούμενη ημέρα, η κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας τον είχε εκλέξει ηγέτη του κόμματος, με δεύτερο τον Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα. Ο Γεώργιος Ράλλης ήταν γιός του κατοχικού πρωθυπουργού Ράλλη και προερχόταν από οικογένεια με βαθιές πολιτικές ρίζες. Υπήρξε υπουργός σε όλες τις κυβερνήσεις της ΕΡΕ, ενώ αναμφίβολα είχε βοηθηθεί στην πολιτική του σταδιοδρομία από το Παλάτι.

Η πρωθυπουργία του χαρακτηρίσθηκε από την δική του προσωπική μετριοπάθεια, αλλά και την εισαγωγή ενός ευρωπαϊκού πλουραλιστικού δημοκρατικού ύφους. Ευτύχησε να είναι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας που υπέγραψε την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, ενώ προσπάθησε να επιβάλλει στο εσωτερικό του κόμματος του επιλογές του προκατόχου του που είχαν ξεσηκώσει αντιδράσεις. Όμως, η κόπωση του κόσμου από τις κυβερνήσεις της Δεξιάς, ορισμένες κακές συγκυρίες (δασικές πυρκαγιές στην Αττική, σεισμός της Αθήνας, πολύνεκρο ατύχημα στο Γήπεδο Καραϊσκάκη κ.ά.) και η ισχυρή προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου δημιούργησαν το μεγάλο ρεύμα που έφερε τελικά στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ.

Η προεκλογική περίοδος

Η προεκλογική περίοδος υπήρξε ένα πραγματικό μαρτύριο για τον Γεώργιο Ράλλη. Σε επίπεδο ρητορικής είχε να αντιπαλέψει με τον λαικιστικό λόγο του Ανδρέα Παπανδρέου, που σε μερικές περιπτώσεις άγγιζε τον μεσσιανισμό (θυμίζουμε συνθήματα όπως «ραντεβού με την Ιστορία», «αλλαγή», «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο»κτλ), αλλά και μια ακατάσχετη υποσχεσιολογία που δηστυχώς ικανοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό μετεκλογικά. ο ίδιος ο Ράλλης δέχτηκε επίθεση από οπαδούς του ΠΑΣΟΚ στην Κρήτη, ενώ οπαδοί του ΗΡΑΚΛΗ σταμάτησαν το αυτοκίνητο του ενώ περιόδευε στην Βόρεια Ελλάδα ζητώντας επανόρθωση αδικίας εις βάρος της ομάδας τους (αγώνας μπαράζ του Βόλου). Παρά τις επικρίσεις που δέχονταν και μέσα από το κόμμα του, ο Γεώργιος Ράλλης έδειξε ανώτερο ήθος και μετριοπάθεια. Σε προεκλογική ομιλία του στο Ηράκλειο, είπε το περίφημο σύνθημα «δεν θέλω ου», ζητώντας μ” αυτόν τον τρόπο από τους οπαδούς του κόμματός του να μην αποδοκιμάζουν τον αντίπαλό του Ανδρέα Παπανδρέου.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ο μοιραίος πολιτικός για την Αριστερά μετά την μετεπολίτευση, υπό την έννοια ότι αξιοποίησε στο έπακρο όλες τις σπάνιες, χαρισματικές πτυχές του χαρακτήρα του, για να απαλλοτριώσει την πολιτική και εκλογική δεξαμενή της Αριστεράς, προς όφελος της δικής του κομματικής εκδοχής του τότε σύγχρονου Κέντρου.

Σε επίπεδο συνθημάτων, οι Αριστεροί άκουγαν από τα χείλη του Ανδρέα, όσα ονειρεύονταν να εκστομίζουν οι δικοί τους ηγέτες. Το ΠΑΣΟΚ στις τάξεις του ακόμη και εκείνους που λάτρευαν το άκρα της κομμουνιστικής θεωρίας, φιλοξένησεκαι της αναρχικής προσέγγισης του κοινοβουλευτισμού και των θεσμών. Και βέβαια, προσέφερε κάτι το οποίο οι Αριστεροί απώλεσαν με την ήττα τους στον Εμφύλιο: Τη δυνατότητα πρόσβασης στη νομή της εξουσίας. Κάπως έτσι, η σαρωτική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981, στηρίχτηκε πρωτίστως στους μέχρι τότε και επί δεκαετίες περιθωριοποιημένους Αριστερούς. Εκείνοι ήταν που έδωσαν διαστάσεις ηγεμονίας στην πολιτική επικράτηση του Κέντρου. Και την ίδια στιγμή, απονεύρωσαν, αποψίλωσαν και αποδόμησαν το αυτόνομο πολιτικό μέλλον της Αριστεράς.

Τα τελικά αποτελέσματα

Οι εκλογές διεξήχθησαν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής του Π.Δ. 895/1981 που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση λίγο πριν τις εκλογές.
Το ΠΑΣΟΚ με 48,07% κατέλαβε 172 έδρες, η ΝΔ με 35,87% των ψήφων κατέλαβε 115 έδρες και το ΚΚΕ με 10,93% 13 έδρες. Τα υπόλοιπα κόμματα που συμμετείχαν δεν κατάφεραν να εκλέξουν κανένα βουλευτή.
· Εγγεγραμμένοι 7.319.070
· Εκλογικά τμήματα 18.478
· Ψήφισαν 5.753.478
· Αποχή 21,39%

Επίλογος

Οι εκλογές του 1981 αποτέλεσαν ένα σημαντικό σημείο καμπής για την Ελληνική κοινωνία καθώς άλλαξε απότομα τον τρόπο θεώρησης της, για την πολιτική εξουσία αλλά και τις προσδοκίες της από αυτήν. Στην οκταετία του ΠΑΣΟΚ που ακολούθησε τριπλασιάστηκαν οι δημόσιοι υπάλληλοι, κρατικοποιήθηκαν και καταστράφηκαν μεγάλες πετυχημένες ιδιωτικές επιχειρήσεις (Ολημπιακή Αεροπορία, Πειραική Πατραική κτλ), διογκώθηκε ο εξωτερικός δανεισμός με την χώρα να αγγίζει την χρεοκοπία το 1985 και το 1990, ενώ τιμαριοποιήθηκαν μεγάλα τμήματα του Εθνικού πλούτου, τα οποία λυμαίνονται ισχυρές ομάδες συμφερόντων ως και σήμερα.

Αλλά και στο πεδίο της κοινωνικής ηθικής και αισθητικής υπήρξε μια σοβαρή κοινωνική μετατόπιση. Εκτός από την νομιμοποίηση της μοιχείας, την καθιέρωση του πολιτικού γάμου και την νομική διευκόλυνση παροχής διαζυγίου, επιβλήθηκαν νέα υπερκαταναλωτικά πρότυπα, κέρδισαν την κρατική στήριξη και προβολή ιδέες όπως ο φεμινισμός και ο πασιφισμός, ενώ παρατηρήθηκε και το εκτεταμένο κοινωνικό φαινόμενο του «αυριανισμού».

Ι. Β. Δ.

Επίμετρον – Η προσωπική μαρτυρία του Γεωργίου Ράλλη για τις εκλογές του Οκτωβρίου του 1981

«Επτά μήνες πριν από τις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου του 1981 (Φεβρουάριος 1981) γνώριζα ότι η Νέα Δημοκρατία είχε ελάχιστες ελπίδες να κερδίσει τις εκλογές εκείνες. Δημοσκόπηση αμερικανικής εταιρείας, η οποία είχε διενεργηθεί το διάστημα μεταξύ Δεκεμβρίου 1980 – Ιανουαρίου 1981 ­ πληρωμένη από το κόμμα για λογαριασμό του ­ και μου υποβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 1981, έδειχνε 48% για το ΠαΣοΚ και 24% για τη ΝΔ. Η καταγραφή των ενδείξεων αυτών είχε γίνει πριν από τα τραγικά γεγονότα της Θύρας 7 στο Στάδιο Καραϊσκάκη (8 Φεβρουαρίου 1981), όπου είχαν χάσει τη ζωή τους πολλοί φίλαθλοι ενώ εν συνεχεία συνέβησαν, επίσης μέσα στον Φεβρουάριο του ίδιου έτους, ο θάνατος και η κηδεία στην Ελλάδα της άλλοτε βασίλισσας Φρειδερίκης, η κατακραυγή κατά της κυβερνήσεως για την αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος κατά μία(!) δραχμή, θέμα που προκάλεσε δυσμενέστατες επικρίσεις κατά της ΝΔ ακόμη και στην «Καθημερινή» της φίλης μου Ελένης Βλάχου. Τέλος, οι καταστρεπτικοί σεισμοί στην Αθήνα, στη Βοιωτία και στην Κορινθία. Στην παρουσίαση της δημοσκοπήσεως είχε καλέσει τον τότε υπουργό Εθνικής Αμυνας Ευ. Αβέρωφ, καθώς και τον γενικό γραμματέα της Προεδρίας της Δημοκρατίας Π. Μολυβιάτη, προκειμένου ο τελευταίος να ενημερώσει σχετικά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Παρά τη μεγάλη διαφορά που, κατά τη δημοσκόπηση, χώριζε το ΠαΣοΚ από τη ΝΔ εις βάρος της τελευταίας, συνεχείς ήταν οι εργώδεις προσπάθειές μου για τη βελτίωση του κλίματος και σε κάποια φάση είχα την εντύπωση ότι το είχα επιτύχει. Παρ” όλα αυτά, τα κατά καιρούς στοιχεία έδειχναν ότι η ΝΔ υπολειπόταν ανησυχητικά του ΠαΣοΚ. Η τελευταία ενδεικτική ψυχρολουσία ήταν η παγερή υποδοχή μου κατά τη συγκέντρωση του κόμματος, την Τετάρτη πριν από την Κυριακή των εκλογών, στην Κέρκυρα και στην Αλεξανδρούπολη, δύο πόλεις που ιδιαίτερα με αγαπούσαν γιατί τις είχα ευεργετήσει στο παρελθόν ως υπουργός. Ομολογώ ότι δεν περίμενα τέτοια ψυχρότητα, όπως βέβαια δεν περίμενα εκλογικό αποτέλεσμα με 36% για τη ΝΔ και 46% για το ΠαΣοΚ.
Το απόγευμα της Κυριακής των εκλογών, συνοδευόμενος από τον υπηρεσιακό υπουργό Τύπου και Πληροφοριών Γ. Αναστασόπουλο, πήγα στο πρωθυπουργικό Γραφείο (στα Παλαιά Ανάκτορα) και εκεί, όταν έλαβα γνώση των πρώτων αποτελεσμάτων από 25 εκλογικά τμήματα, συνειδητοποίησα αμέσως το μέγεθος της ήττας της ΝΔ. Λυπήθηκα βαθύτατα, αλλά δεν έχασα την ψυχραιμία μου. Ενημέρωσα σχετικά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος μου είπε: «Να μην θεωρείς υπεύθυνο τον εαυτό σου. Εκαμες ό,τι μπορούσες και παρά το δυσμενές αποτέλεσμα σε συγχαίρω για τις φιλότιμες και εργώδεις προσπάθειές σου». Οταν ύστερα από ένα τέταρτο περίπου έλαβα τα αποτελέσματα από το 10% των εκλογικών τμημάτων, επιβεβαίωσα όσα τηλεφωνικώς είχα ειπεί προηγουμένως στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Τηλεφώνησα στον πρόεδρο του ΠαΣοΚ Ανδρέα Παπανδρέου, τον ενημέρωσα για το εκλογικό αποτέλεσμα και τον συνεχάρην, ευχόμενος καλή επιτυχία για το καλό του τόπου και του λαού. Πρέπει εδώ να σημειώσω ότι ο Παπανδρέου ποτέ δεν περίμενε μια τόσο μεγάλη νίκη του ΠαΣοΚ. Υπογράμμισα εν συνεχεία στον νικητή αντίπαλο ότι έως την Τρίτη, μετά την Κυριακή των εκλογών, που θα υπέβαλλα την παραίτηση της κυβερνήσεώς μου, εξακολουθούσα να είμαι εγώ, φυσικά, ο πρωθυπουργός της χώρας, προσθέτοντας ότι θα με έβρισκε αντιμέτωπο κάθε απόπειρα διασαλεύσεως της τάξεως εκ μέρους οπαδών του ΠαΣοΚ που θα θριαμβολογούσαν για τη νίκη του κόμματός τους. Με διαβεβαίωσε ότι θα έδινε τις δέουσες οδηγίες, ώστε να μην υπάρξουν παρεκτροπές, πράγμα το οποίο και έκαμε. Αμέσως κατόπιν πήγα στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία», όπου είχαμε εγκαταστήσει και λειτουργούσε το Κέντρο Τύπου, και ανήγγειλα στους έλληνες και ξένους δημοσιογράφους το αποτέλεσμα των εκλογών, ενημερώνοντάς τους ταυτόχρονα για την τηλεφωνική επικοινωνία που είχα με τον πρόεδρο του ΠαΣοΚ και για το περιεχόμενο της σχετικής συνομιλίας μας. Καταλήγοντας πρόσθεσα: «Εύχομαι να μη μετανοήσει ο ελληνικός λαός για τη σημερινή επιλογή του». 

Μόλις έφθασα στο σπίτι μου, τηλεφώνησα και έδωσα εντολή στους υπηρεσιακούς υπουργούς Εθνικής Αμυνας, στρατηγό Κατσαδήμα, και Εσωτερικών, καθηγητή Δασκαλάκη, να παραμείνουν στα υπουργεία τους όλη τη νύχτα και να με ενημερώσουν σε περίπτωση που θα υπέπιπτε στην αντίληψή τους οποιαδήποτε ανωμαλία όσον αφορά την ασφάλεια και τη δημόσια τάξη της χώρας.
Καθώς η οικιακή βοηθός μας είχε μεταβεί στην ιδιαίτερη πατρίδα της για να ασκήσει το εκλογικό της δικαίωμα, αναγκαστήκαμε να υποστούμε, η γυναίκα μου και εγώ, τον καταιγισμό των υβριστικών τηλεφωνημάτων διαφόρων ανωνύμων και αγνώστων. Ηταν το τίμημα για τα συγχαρητήρια που είχα δώσει στον Παπανδρέου για τη νίκη του ΠαΣοΚ. Το λεξιλόγιό μας πάντως εμπλουτίστηκε με πλήθος υβριστικών και χυδαίων λέξεων, που έως εκείνη τη στιγμή μάς ήταν άγνωστες. Ισως γι” αυτόν τον λόγο ­ δηλαδή λόγω της δικής μου αηδούς εμπειρίας ­ κανένας από τους διαδόχους μου, πρωθυπουργός ή αρχηγός κόμματος που ηττήθηκε σε επόμενες εκλογές, δεν τόλμησε έκτοτε να μιμηθεί το παράδειγμά μου και έτσι παραμένω ο μοναδικός ­ τουλάχιστον μετά τη μεταπολίτευση ­ που προέβη σε αυτή την ευπρεπή κατά την αντίληψή μου δημοκρατική χειρονομία.

Πέρασαν 20 χρόνια από τότε. Ποτέ δεν μετάνιωσα ούτε για την ακομμάτιστη πολιτική που ακολούθησα ούτε για τη γενικότερη στάση που τήρησα μετά την εκλογική ήττα της 18ης Οκτωβρίου 1981 έως σήμερα. Λυπάμαι μόνο, όπως πολλές φορές έχω γράψει και ειπεί, ότι η πρωθυπουργία του Α. Παπανδρέου, ενώ θα μπορούσε να ωφελήσει πολλαπλώς τον τόπο, αντίθετα τον έβλαψε.»

Πηγές

http://www.tovima.gr 

http://www.statesmen.gr

http://www.statesmen.gr