ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ

Η Αθήνα στο επίκεντρο των υποκλοπών, διπλωματικές κόντρες μεταξύ Ευρωπαίων κι Αμερικανών, αμηχανία ή κι εκνευρισμός ηγετών, δεκάδες εκατομμύρια παρακολουθήσεις… Αλήθεια, ποιον τελικά σοκάρουν όλα αυτά; Και μήπως ο ασκός του Αιόλου, που άνοιξε από τον τεχνικό της NSA Έντουαρντ Σνόουντεν με τα ντοκουμέντα του, σηματοδοτεί το οριστικό τέλος της ιδιωτικότητας;

Οι αποκαλύψεις του «Spiegel» ότι οι ειδικές ομάδες συλλογής πληροφοριών SCS (Special Collection Service), που στελεχώνονται από προσωπικό της CIA και της NSA, δραστηριοποιούνται σε 80 διαφορετικά σημεία σε όλο τον κόσμο, εκ των οποίων τα 19 βρίσκονται στην Ευρώπη (στις διπλωματικές αντιπροσωπείες των ΗΠΑ σε Βερολίνο, Φρανκφούρτη, Βουδαπέστη, Μαδρίτη, Παρίσι, Πράγα, Ρώμη, Σόφια, Αθήνα κ.λπ.), προκαλούν για μια ακόμα φορά σάλο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι μονάδες παρακολούθησης είναι υπερσύγχρονες για να μπορούν να υποκλέπτουν συνομιλίες από κινητά, wi-fi και δορυφορικές επικοινωνίες. Ο εξοπλισμός τοποθετείται συνήθως στην ταράτσα των αμερικανικών πρεσβειών και είναι καλυπτόμενος για ευνόητους λόγους. Το «Spiegel» αναφέρει πως τέτοια κατασκευή από λευκά υλικά υπάρχει και στην αμερικανική πρεσβεία (στο παλιό κτήριο) στην Αθήνα.

Πεφτοσυννεφάκηδες

Ακόμα, όμως, κι έτσι, ελάχιστοι πέφτουν από τα σύννεφα, ειδικά στη χώρα μας, μετά απ’ όσα είχαν προηγηθεί το 2006, με το γνωστό σκάνδαλο υποκλοπών της Vodafone. Με την κατάσταση, πάντως, να περιπλέκεται ακόμα περισσότερο τώρα από τη δήλωση Πάγκαλου ότι «κι εμείς παρακολουθούσαμε τον Αμερικανό πρέσβη».

Υποκλοπές από κράτη ακόμα και προς «συμμάχους» ηγέτες. Από μυστικές υπηρεσίες χωρών προς ιδιώτες ή ολόκληρες κοινωνικές ομάδες. Από ιδιώτες προς ιδιώτες. Το παιχνίδι είναι ίσως περισσότερο πολύπλοκο απ’ όσο παρουσιάζεται. Η τεχνολογία, μάλιστα, φαίνεται να αποτελεί το κλειδί για τον… ιστό της αράχνης που έχει παγιδεύσει ουσιαστικά όλο τον πλανήτη. Ό,τι κινείται παρακολουθείται. Κι ας σταματήσει πλέον αυτό το ρεσιτάλ υποκρισίας…

• Αν η φιλοαμερικανίδα Μέρκελ, επειδή έμαθε ότι παρακολουθείται, εξοργίζεται τώρα με τις ΗΠΑ, τότε σίγουρα η καγκελάριος θα έχει ξεχάσει πως επί θητείας της είχε ξεσπάσει σκάνδαλο μεγατόνων. Συγκεκριμένα, τον Μάιο του 2006 βγήκε στο φως της δημοσιότητας ότι η κρατική υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας (BND) παρακολουθούσε δεκάδες δημοσιογράφους. Ακόμα και τον διευθυντή του περιοδικού «Spiegel» Στέφαν Άουστ!

• Επίσης, είναι λογικό να υπάρχουν αντιδράσεις από τη γαλλική ηγεσία για τις 70 εκατ. ψηφιακές κλήσεις πολιτών που υπεκλάπησαν από την NSA, όμως ο Τύπος της χώρας κατηγορεί ήδη το Παρίσι για υποκρισία, αφού και οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες διαθέτουν δικό τους πρόγραμμα υποκλοπών.

• Επίσης, ο Κάμερον μπορεί να απειλεί μετά τα αποκαλυπτικά δημοσιεύματα του «Guardian» ότι «αν οι εφημερίδες δεν δείξουν κάποια κοινωνική υπευθυνότητα σε ευαίσθητα δεδομένα εθνικής ασφάλειας, θα είναι δύσκολο για την κυβέρνηση να παραμείνει αδρανής», αλλά ένας εκ των κατηγορουμένων δημοσιογράφων της «News of the World», που κάθονται στο εδώλιο για εμπλοκή σε σκάνδαλο τηλεφωνικών υποκλοπών σε διασημότητες, είναι και ο πρώην υπεύθυνος επικοινωνίας του πρωθυπουργικού γραφείου Άντι Κόουλσον.

Ιδιωτική… πρωτοβουλία

Δεν είναι, όμως, μόνο όσα κάνουν κρατικές υπηρεσίες. Είναι ότι πλέον έχει φτηνύνει τόσο πολύ η πρόσβαση σε τέτοιου είδους τεχνολογίες, που ακόμα κι ένα έντυπο, όπως η «News of the World», μπορούσε να παραβιάζει εύκολα την ιδιωτική ζωή ηθοποιών, καλλιτεχνών, ποδοσφαιριστών κ.λπ. για να βγάζει πικάντικα ρεπορτάζ.

Μήπως δεν είναι εξίσου ανησυχητικές οι ειδήσεις που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας στην Ελλάδα για υποκλοπή φορολογικών στοιχείων εκατομμυρίων Ελλήνων πολιτών; Κι ένας θεός ξέρει πώς θα τα αξιοποιήσουν ή θα τα μοσχοπουλήσουν οι επιτήδειοι.

Και μπορεί οι ηγέτες των κρατών να παίρνουν τα μέτρα τους, όπως ο Ομπάμα, που προμηθεύτηκε το 2009 από την NSA ένα «απόρθητο» κινητό αξίας 14.000 δολαρίων ή το τηλέφωνο με ειδικό τσιπάκι ασφαλείας, που παρέλαβε η Μέρκελ από τον επικεφαλής της εταιρείας τεχνολογίας «Secusmart», όμως αυτά μοιάζουν με επικοινωνιακά εφέ, αφού ό,τι… κλειδώνει, ξεκλειδώνει, όπως λένε όσοι ασχολούνται με τον μαγικό κόσμο των ηλεκτρονικών και των επικοινωνιών.

Κι αν ήδη γνωρίζουμε πώς γίνονται οι τηλεφωνικές παρακολουθήσεις, ας δούμε και τις διαδικτυακές:

Τα e-mail, τα στοιχεία που αποθηκεύουμε ή μεταβιβάζουμε, οι φωτογραφίες, τα αρχεία, τα chat, οι τηλεφωνικές μας συνομιλίες μέσω Διαδικτύου εντοπίζονται από την καρδιά του γιγαντιαίου προγράμματος διαδικτυακής παρακολούθησης Prism στο Μέριλαντ, μέσα σε 13.000 κτήρια!

Μετά την υπόθεση Σνόουντεν, πάντως, η «Washington Post» έκανε γκάλοπ και το 56% των πολιτών θεωρεί ότι το πρόγραμμα επιτήρησης Prism είναι «αποδεκτό». Επίσης, το 45% πιστεύει ότι «το κράτος οφείλει, λόγω τρομοκρατικού κινδύνου, να επιτηρεί τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου οποιουδήποτε ατόμου».

Σ’ αυτό το καθαρά οργουελικό σκηνικό που διαμορφώνεται, δεν μπορεί να θεωρηθεί παράδοξο ότι ο κόσμος έχει αρχίσει να συμβιβάζεται με την κατάσταση και να αποδέχεται ότι δεν υπάρχει πλέον ιδιωτικότητα.

Οι κάμερες σε δρόμους και κτήρια, η υποκλοπή συνομιλιών, τα μη ασφαλή δεδομένα στο Διαδίκτυο σε επικοινωνίες και συναλλαγές, όλα αυτά που γίνονται μαζικά και «τυφλά», έστω και με διάφορα προσχήματα, αρχίζουν να μπαίνουν στη ρουτίνα της καθημερινότητας, άρα και της αποδοχής. Κι αυτό είναι ίσως το πιο ανησυχητικό… Ότι υπάρχει η εξοικείωση με την κουλτούρα του Big Brother.

Το χρονικό των υποκλοπών στην Ελλάδα

Στις αρχές του 2006 συντάραξε την ελληνική κοινή γνώμη το σκάνδαλο υποκλοπών, ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα που συγκλόνισαν ποτέ τη χώρα και που μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να αποτελεί θέμα συζήτησης. Το χρονικό της παρακολούθησης – μυστήριο του πρωθυπουργικού τηλεφώνου αλλά και σχεδόν ολόκληρης της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας είχε ως εξής:

Μάρτιος 2005: Πελάτες της Vodafone διατύπωσαν παράπονα προς την εταιρεία επειδή δεν λάμβαναν κλήσεις ή γραπτά μηνύματα. Η εταιρεία κάνει έλεγχο στο κεντρικό λογισμικό της σύστημα, το οποίο έχει προμηθευτεί από την Ericsson.

4.3.2005: Στο κεντρικό λογισμικό η Vodafone εντοπίζει δυο «κόμβους» με ενεργοποιημένους «άγνωστους» προς την εταιρεία κωδικούς. Ειδοποιείται τεχνικό κλιμάκιο από τη «μητρική» εταιρεία και την Ericsson.

7.3.2005: Προσδιορίζεται το λογισμικό που επέτρεπε στους υποκλοπείς τη συνακρόαση. Αυτό το λογισμικό το διέθετε η Ericsson, αλλά δεν το είχε αγοράσει η Vodafone. Οι υποκλοπείς είχαν καταφέρει να το ενεργοποιήσουν παράνομα, «σπάζοντας» τους κωδικούς ασφαλείας της εταιρείας. Η ενεργοποίηση, σύμφωνα με στελέχη της εταιρείας, έγινε από χάκερ.

8.3.2005: Η διοίκηση της Vodafone δίνει εντολή για άμεση αφαίρεση του «ξένου» λογισμικού, «σβήνοντας» κάθε αποδεικτικό στοιχείο. Αυτομάτως δηλ. παύει να υπάρχει οποιαδήποτε δυνατότητα εντοπισμού εκείνων που το εγκατέστησαν. Η εταιρεία διαπιστώνει ότι οι υποκλοπείς παρακολουθούσαν τις συνομιλίες συγκεκριμένων τηλεφώνων που μεταξύ άλλων ανήκαν στον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή, πέντε υπουργούς και πολίτες. Αργότερα, στη δικογραφία των υποκλοπών συμπεριλήφθηκαν και τρεις κλήσεις (στις 2.7.2004) από τα καρτοκινητά – «σκιές» προς δύο τηλέφωνα που βρίσκονται στο Μέριλαντ, όπου είναι και η έδρα της NSA.

10.3.2005: Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Γ. Κορωνιάς τηλεφωνεί στον διευθυντή του γραφείου του πρωθυπουργού Γ. Αγγέλου και του ζητά συνάντηση προκειμένου να τον ενημερώσει για «ζήτημα εθνικής ασφάλειας». Τον δέχονται σαν να μην έχει καμία ευθύνη ο ίδιος και η Vodafone κι έτσι ουσιαστικά αρχίζει το παιχνίδι της συγκάλυψης. Την επομένη αρχίζει προκαταρκτική εξέταση υπό τον εισαγγελέα Γ. Διώτη.

2.2.2006: Ασκείται ποινική δίωξη κατά αγνώστων για παραβίαση του απορρήτου των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων. Οι Ρουσόπουλος, Βουλγαράκης, Παπαληγούρας δίνουν συνέντευξη Τύπου και «φωτογραφίζουν» την αμερικανική πρεσβεία: «Ένα από τα τηλέφωνα της λίστας υποκλοπών ανήκει στην αμερικανική πρεσβεία».

23.4.2009: Δικαστική απόφαση δικαιώνει για πρώτη φορά θύμα του σκανδάλου των υποκλοπών του 2005, καταδικάζοντας ως υπαίτια την εταιρεία τηλεπικοινωνιών υποχρεώνοντάς την σε καταβολή χρηματικής αποζημίωσης ύψους 50.000 ευρώ για την ηθική βλάβη που υπέστη η ανυποψίαστη πολίτης.

7.1.2013: Έξι χρόνια μετά την πρώτη της απόφαση η Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), αφού επαναξιολόγησε το σκάνδαλο των υποκλοπών, μείωσε το αρχικό πρόστιμο που είχε επιβάλει στη Vodafone κατά περίπου 26 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, το νέο πρόστιμο ανέρχεται σε 50,6 εκατ.

Τέλος, μετά τη δημοσιοποίηση των υποκλοπών η Δικαιοσύνη άρχισε να ερευνά και μία παράλληλη υπόθεση, που δεν ήταν άλλη από την αυτοκτονία του 39χρονου Γιώργου Τσαλικίδη, ο οποίος ήταν προϊστάμενος του Τμήματος Σχεδιασμού Δικτύου της Vodafone και βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του στον Κολωνό το πρωινό της 9ης Μαρτίου 2004.

Μετά τους Δίδυμους Πύργους καταγράφουν τα πάντα

Το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους το 2001 άνοιξε αμέσως την πόρτα όχι μόνο για αυστηροποίηση των μέτρων ασφαλείας, αλλά και για αθρόες υποκλοπές από και προς πάσα κατεύθυνση. Οι μαζικές καταγραφές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων και ηλεκτρονικών δεδομένων μπήκαν για τα καλά στην ημερήσια διάταξη. Όπως και τα σχετικά σκάνδαλα…

• Στις 29.11.2001, λίγες εβδομάδες μετά το χτύπημα από την Αλ Κάιντα στους Δίδυμους Πύργους και την τρομοϋστερία που ακολούθησε, «Washington Post» και «ABC» κάνουν πολύ ενδιαφέρον γκάλοπ για την αποδοχή από τους πολίτες του «Πατριωτικού Νόμου»: Το 73% ενέκρινε το κυβερνητικό πρόγραμμα που επιτρέπει τις υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων μεταξύ υπόπτων για τρομοκρατία και των δικηγόρων τους.

• Στις 2.3.2003 η βρετανική «Observer» τιτλοφορεί «Αποκάλυψη: Τα βρόμικα κόλπα των ΗΠΑ» ένα δημοσίευμά της, σύμφωνα με το οποίο από τις 31.1.2003 τέθηκε σε εφαρμογή από την NSA μνημόνιο για έναρξη «επιθετικής» εκστρατείας υποκλοπών τηλεφωνικών επαφών σε μέλη διπλωματικών αντιπροσωπειών χωρών – μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Στόχος; Τα έξι «αναποφάσιστα» κράτη που δίσταζαν να ανάψουν το πράσινο φως για επέμβαση στο Ιράκ.

• Στις 20.7.2005 δημοσιεύεται στον Τύπο πως μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Λονδίνο η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να προσαρμοστεί στις κοινοτικές οδηγίες για παρακολουθήσεις προσώπων μέσω των καμερών στους δρόμους, αλλά και τηλεφωνικών συνδιαλέξεων μέσω κινητών.

• Στις 28.7.2005 το ανώτατο δικαστήριο της Γερμανίας αποφάνθηκε ότι η υποκλοπή των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων από την αστυνομία, για οποιονδήποτε λόγο, αποτελεί σοβαρή παραβίαση της ιδιωτικής ζωής και είναι αντισυνταγματική.

• Στις 12.8.2005 προκαλεί σάλο ένα τεράστιας έκτασης σκάνδαλο παρακολουθήσεων στην Ιταλία. Αποκαλύφθηκαν υποκλοπές σε 250.000 κινητά ετησίως, αλλά και σε 100.000 σταθερά τηλέφωνα!

• Στις 17.1.2006 έρχεται στο φως η παρακολούθηση των συνομιλιών του αρχηγού της πορτογαλικής κυβέρνησης Ζόρζε Σαμπάιο, του προέδρου της Βουλής κ.ά. Οι συνομιλίες καταγράφηκαν ανάμεσα σε άλλες 80.000 τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, πιθανότατα παράνομα, στο πλαίσιο ερευνών για υπόθεση… παιδοφιλίας. Η τηλεφωνική εταιρεία που ενεπλάκη έκανε λόγο για λάθος.

• Στις 5.6.2013 η βρετανική εφημερίδα «Guardian» αποκαλύπτει ότι η NSA παρακολουθεί σε καθημερινή βάση τα τηλεφωνήματα εκατομμυρίων Αμερικανών – πελατών της εταιρείας Verizon. Επίσης αναφέρει πως NSA – FBI «έχουν άμεση πρόσβαση στους κεντρικούς διακομιστές εννέα κορυφαίων εταιρειών του Διαδικτύου (Apple, Google, Facebook, Microsoft κ.ά.) μέσω ενός άκρως απόρρητου προγράμματος, με την ονομασία Prism».

• Στις 25.8.2013 γνωστοποιείται πως ακόμα και στα κεντρικά γραφεία των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη είχε τοποθετήσει κοριό η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ.  ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ.