ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ

Να ξεκαθαρίσω από την αρχή ότι απέχω πάρα πολύ από τον θεωρούμαι τεχνοκράτης. Ούτε διοίκηση επιχειρήσεων έχω σπουδάσει, ούτε ως μάνατζερ έχω εργαστεί. Και δεν πιστεύω ότι για να είναι κανείς ικανός επιχειρηματίας ή πολιτικός οφείλει να είναι ή να σκέφτεται σαν τεχνοκράτης.

Το κείμενο που ακολουθεί απευθύνεται σε όλους όσους έχουν πολιτική άποψη και θέλουν να την εκφράζουν δημόσια. Σε συριζαίους (νεομνημονιακούς ή δραχμολάγνους), σε οπαδούς της κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, σε φιλελεύθερους, σοσιαλδημοκράτες, δεξιούς και ακροδεξιούς. Ακόμα και σε αναρχικούς, που ονειρεύονται έναν κόσμο χωρίς κόμματα, σύνορα και εξουσία. Από τη στιγμή που έχει ανθρώπους μέσα, αυτός ο κόσμος χρειάζεται και ένα ρεαλιστικό μοντέλο που θα περιγράφει πώς θα ζουν αυτοί οι άνθρωποι καλά – ό,τι και να σημαίνει αυτό το «καλά» για τον καθένα.

Κατά τη γνώμη μου, οποιοσδήποτε επιθυμεί να διαχειριστεί κάτι μεγαλύτερο από σουβλατζίδικο οφείλει να καταρτίσει ένα business plan της προκοπής. Κι αν σας ακούγεται υπερβολικά καπιταλιστικό ως όρος κάτι τέτοιο, ένα πρόγραμμα δράσης ή ένα στρατηγικό σχέδιο. Αναλυτικό, κοστολογημένο και επικαιροποιημένο. Διαφορετικά, μπορεί να λέει ο καθένας ό,τι θέλει, αρκεί να μη χρειαστεί ποτέ να εφαρμόσει τις θεωρίες του. Νομίζω ότι από αυτό έχουμε χορτάσει πλέον όμως…

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά λοιπόν. Για αρχή χρειάζεσαι ένα concept. Κάτι σχετικά αφηρημένο και γενικό, όπως «κεντρική εξουσία και όλη η περιουσία στον λαό», «ελεύθερες αγορές που αυτορρυθμίζονται και όλοι βγαίνουν κερδισμένοι», ή «κατάργηση μνημονίων και παραμονή στη νομισματική ένωση». Αυτή η ιδεολογία είναι ο πυρήνας του συστήματος που θέλεις να φτιάξεις, αλλά από μόνη της είναι παντελώς άχρηστη.

Στη συνέχεια χρειάζεσαι branding, δηλαδή ένα όνομα, ένα λογότυπο και ένα σλόγκαν που εξηγεί στους υπόλοιπους τι είναι αυτό που η δική σου πρόταση κάνει καλύτερα από τις ήδη υπάρχουσες. Αυτό είναι το μόνο εύκολο και δεν κοστίζει παρά ελάχιστα. Αστέρια, αλφάδια, πυρσοί, σφυριά, δρεπάνια, σταυροί… όρεξη να ‘χει κανείς, σύμβολα και πιασάρικα ονόματα υπάρχουν. Το ίδιο και συνθήματα που ακούγονται ωραία αλλά στην ουσία δεν λένε απολύτως τίποτα. Ας αφήσουμε όμως το marketing department να ασχοληθεί με αυτά, αφού ξεκαθαρίσουμε πρώτα ποια θα είναι η στρατηγική μας.

Για να αρχίσει να γίνεται πιο συγκεκριμένο, το business plan σου χρειάζεται να θέτει κάποιους βασικούς στόχους. Σε μορφή bullets κατά προτίμηση, για να ξέρουν όλοι ποια αποτελέσματα θέλεις να πετύχεις εφαρμόζοντας το. Για παράδειγμα:

Μείωση της ανεργίας
Καλύτεροι μισθοί και συντάξεις
Πάταξη της διαφθοράς και της αναξιοκρατίας
Εξάλειψη της φοροδιαφυγής
Υψηλή παραγωγικότητα και ανάπτυξη
Δίκαιη κατανομή του πλούτου
Μπορείς να βάλεις όσους τέτοιους στόχους θέλεις, για προστασία του περιβάλλοντος, εθνική κυριαρχία, σεβασμό σε ανθρώπινα δικαιώματα, κλπ. Προς το παρόν ας το περιορίσουμε σε στόχους που αφορούν την οικονομία, οι οποίοι καλό είναι να μην είναι αντικρουόμενοι.  Όπως και να ‘χει, μέχρι αυτό το στάδιο τίποτα από όσα λες δεν αποτελεί σοβαρότερο πολιτικό λόγο από τις μπαρούφες των φιναλίστ καλλιστείων για «ειρήνη και αγάπη σε όλο τον κόσμο». Απλά εκφράζεις ευχές, χωρίς να έχεις ιδέα ακόμα ούτε αν πραγματοποιούνται, ούτε πώς. Για προεκλογικό φυλλάδιο επαρκεί, αλλά πρόγραμμα διακυβέρνησης δεν το λες κάτι τέτοιο.

Πρέπει οπωσδήποτε να λάβεις υπόψη σου τις συνθήκες, που ειδικά σε περιόδους βαθιάς κρίσης είναι ιδιαίτερα δυσμενείς. Τι ταμειακά αποθέματα υπάρχουν; Πόσα χρήματα έχουν απομείνει στις τράπεζες; Πόσα παράγεις; Πόσα χρωστάς; Σε τι νομικό πλαίσιο κινείσαι; Μπορείς να το αναιρέσεις; Τι κομμάτι του πληθυσμού σου είναι ενεργό; Πόσοι απ’ αυτούς μεταναστεύουν; Ποιοι είναι οι αντίπαλοι σου; Τι επιδιώκουν;

Θα σε βοηθήσει να ταξινομήσεις τα δεδομένα, ανάλογα με το τι είδους δεδομένα είναι. Ένα κλασικό εργαλείο για να κάνεις κάτι τέτοιο είναι το SWOT analysis: Strengths (προτερήματα), Weaknesses (αδυναμίες), Opportunities (ευκαιρίες), Threats (απειλές).

Για παράδειγμα, πες ότι σχεδιάζεις μια ξαφνική έξοδο από την Ευρωζώνη και την Ε.Ε, χωρίς φυσικά να φορτωθείς μνημόνια και χρέη σε ευρώ, και χωρίς να καταρρεύσει το σύμπαν. Το SWOT σου θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι:

Strengths: Ισχυρή λαϊκή βούληση κατά των μνημονίων (61%), ανίσχυρη αντιπολίτευση, αυξημένα έσοδα λόγω τουριστικής περιόδου, ηθική στήριξη διεθνών κινημάτων και οικονομικών αναλυτών

Weaknesses: Ανεπάρκεια τραπεζικής ρευστότητας και ταμειακών αποθεμάτων, αδυναμία εξωτερικού δανεισμού χωρίς νέο μνημόνιο, έλλειψη αυτάρκειας, απαγορευτικός χρόνος εκτύπωσης και κυκλοφορίας νέου νομίσματος

Opportunities: Αύξηση ανταγωνιστικότητας μέσω υποτίμησης εθνικού νομίσματος, μονομερής διαγραφή ή απομείωση χρέους, επανάκτηση εθνικής κυριαρχίας

Threats: Απώλεια καταθέσεων, αδυναμία πληρωμής μισθών και συντάξεων, απομόνωση από διεθνείς αγορές ή/και εμπάργκο, κλείσιμο επιχειρήσεων και ραγδαία άνοδος της ανεργίας, ανεξέλεγκτος υπερπληθωρισμός, εξεγέρσεις και λεηλασίες, πολιτική αποσταθεροποίηση, κίνδυνος εμφυλίου και επιβολής ολοκληρωτικού καθεστώτος – που και χρέη θα αναγνωρίζει και μνημόνια θα υπογράφει, ενώ εσύ και όλοι οι σύντροφοι σου που δεν πρόλαβαν να φύγουν πρόσφυγες θα δικαστείτε για εσχάτη προδοσία

Επειδή όμως εσύ μπορεί να έχεις διαφορετική άποψη επί του συγκεκριμένου παραδείγματος και να θεωρείς ότι καθόλου απονενοημένο δεν είναι ένα τέτοιο ρίσκο, για να μας πείσεις θα πρέπει να μας το αποδείξεις. Δηλαδή, να έχεις μελετήσει σε βάθος όλα τα δεδομένα που επηρεάζουν το αν θα δουλέψει ή όχι το μοντέλο που έχεις στο μυαλό σου, και να τα έχεις κοστολογήσει. Σε excel, ή άλλη αντίστοιχη φόρμα που θα καταγράφει τα έσοδα, τα έξοδα, τα χρονοδιαγράμματα, το απαραίτητο νομικό πλαίσιο και όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους.

Έτσι θα κάνεις κι ένα financial plan, που είναι αναπόσπαστο μέρος ενός συνολικού business plan. Γιατί πριν προχωρήσεις να κάνεις πράξη οποιαδήποτε πολιτική πρέπει να ξέρεις τις απαντήσεις σε ερωτήματα όπως:

πόσα υπολογίζεις να εισπράξεις από πρόστιμα και κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων όσων φοροδιαφεύγουν
πόσο χρόνο θα σου πάρει να τους εντοπίσεις και να τους καταδικάσεις
πόσα χρήματα μπορεί να κερδίσει η οικονομία σου αυξάνοντας τις εξαγωγές της τώρα που θα έχει άλλο νόμισμα
πότε και πώς θα αλλάξει το εμπορικό σου ισοζύγιο
πόσα ακριβώς είναι τα δημοσιονομικά σου έξοδα και πώς μπορείς να τα μειώσεις χωρίς να απολύσεις κι άλλο κόσμο
πόσα χρήματα θα χάσεις ή θα κερδίσεις κι από πού αλλάζοντας το ΦΠΑ
πόσα χρήματα θα γλιτώσεις αν κουρέψεις ή διαγράψεις τα χρέη σου
πόσα χρειάζεσαι μέχρι τότε για να μην πέσει ολόκληρη η χώρα σε μαύρη τρύπα
Για να είναι σωστός ένας τέτοιος πίνακας πρέπει να τα έχει υπολογισμένα όλα, μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια. Μέχρι και το κόστος του μελανιού που θα τυπώσεις τις νέες δραχμές και τη βενζίνη που θα κάψουν τα τεθωρακισμένα αυτοκίνητα των χρηματοποστολών που θα τις μοιράσουν σε όλη την επικράτεια. Αλλιώς, μπορεί να πέσει θεαματικά έξω – ιδίως αν όπου είναι άγνωστο το τι θα συμβεί υπολογίζεις με βάση το τι θα ήθελες να δεις να συμβαίνει.

Έτσι την πάτησε και η Τρόικα όταν το 2010 μας έλεγε ότι μέχρι το τέλος του ’11 θα έχουμε επιστρέψει σε ρυθμούς ανάπτυξης και θα έχουμε ξαναβγεί στις αγορές. Αν κι αυτοί παίζει να είπαν ψέματα επίτηδες, πιθανότατα για να εξυπηρετήσουν το σκοτεινό σχέδιο Σόιμπλε για ισχυρή και γερμανοκρατούμενη Βόρεια Ευρώπη χωρίς τα βαρίδια του λιγότερο ανταγωνιστικού Νότου. Και μιλώντας για Σόιμπλε, να κάποιος που έχει καταρτίσει λεπτομερές business plan και του βγαίνει…

Και εννοείται ότι όσο πιο ριζοσπαστική αλλαγή επιδιώκεις τόσο πιο πολλές πτυχές πρέπει να καλύπτει το στρατηγικό σου σχέδιο. Συνταγματικές αναθεωρήσεις και νομοθεσίες, μέθοδοι επιβολής και μέτρα πρόληψης, οργανόγραμμα, αξιοποίηση κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, μελλοντική εκμετάλλευση φυσικών πόρων, αναδιάρθρωση δημοσίου τομέα, εκσυγχρονισμός μηχανογράφησης και πολλά πολλά άλλα. Πάντοτε λαμβάνοντας υπόψη τι είναι διατεθειμένοι να κάνουν οι πολιτικοί σου αντίπαλοι για να εμποδίσουν την επιτυχή έκβαση του σχεδίου σου. Και όπως έχει φανεί ήδη, είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πάντα.

Αν δεν κάνεις όλη αυτή την έρευνα και προετοιμασία δεν έχεις σχέδιο, παρά μόνο προθέσεις που αδυνατείς να υποστηρίξεις με τεκμηριωμένα επιχειρήματα. Και αυτό, συγγνώμη, αλλά δεν είναι πολιτική – όπως οι επευφημίες και οι κατάρες των μπαρμπάδων που βλέπουν μπάλα στο καφενείο δεν είναι ποδόσφαιρο.

Καλές και άγιες οι ηθικές αξίες και οι κόκκινες γραμμές, αλλά κυρίως για λόγους marketing. Το να πιστεύεις την προπαγάνδα σου δεν είναι κακό, αλλά το να τη μπερδεύεις με το στρατηγικό σου σχέδιο είναι ανεπίτρεπτο. Και είναι πέρα για πέρα εγκληματικό το να καταφεύγεις σε ιδεολογικές αγκυλώσεις για να υποκαταστήσεις την έλλειψη απαραίτητου σχεδιασμού όταν διακυβεύεται η επιβίωση και η ελευθερία ενός ολόκληρου λαού. Που έχει χάσει εδώ και καιρό την υπομονή του.

pitsirikidotnet.gr