«Είναι πιο εύκολο να διασπάσεις το άτομο παρά την πεποίθηση ενός ατόμου” Albert Einstein
Το αρχικό ηθικό δίλημμα του τρένου είναι ευρέως γνωστό και σχετικά απλό:
Ένα τρένο κινείται σε μια γραμμή.
Μπροστά του είναι δεμένοι τέσσερις άνθρωποι.
Σε λίγο θα περάσει από πάνω τους και…
Το υποκείμενο του πειράματος μπορεί να αλλάξει την πορεία του τρένου και να το στείλει σε μια άλλη γραμμή, όπου –δυστυχώς- είναι δεμένος ένας άνθρωπος.
Θα θυσιάσει τον ένα για να σώσει τους τέσσερις;
Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες προτιμούσαν να θυσιάσουν τον ένα για να σωθούν οι πολλοί.
Κάποιος πανεπιστημιακός διαφοροποίησε λιγάκι το πείραμα και το διαμόρφωσε ως εξής (με δικά μου λόγια):
Τέσσερα παιδιά παίζουν στις σιδηροδρομικές γραμμές.
Τα τρία απ’ αυτά έχουν διαλέξει την ενεργή γραμμή, όπου δεσπόζουν οι επιγραφές «Κίνδυνος-Θάνατος», «Προσοχή περνάει τρένο», «Τα παιδιά που παίζουν εδώ θα διαμελιστούν».
Ξέρουν να διαβάζουν -ας υποθέσουμε ότι είναι δώδεκα χρονών- αλλά κάποιοι τους έχουν πείσει ότι πρέπει να μείνουν εκεί, ότι δεν υπάρχει εναλλακτική ράγα.
Το τέταρτο παιδί παίζει σε μια χορταριασμένη γραμμή, απ’ όπου έχει να περάσει τρένο πολλά χρόνια.
Κάποια στιγμή το τρένο φτάνει με μεγάλη ταχύτητα στο σημείο όπου παίζουν τα παιδιά. Ο μηχανοδηγός δεν προλαβαίνει να σταματήσει. Η μόνη επιλογή που μπορεί να κάνει είναι σε ποια γραμμή θα μπει.
Αν μπει στην ενεργή γραμμή θα σκοτώσει τρία παιδιά, τα οποία ήξεραν –ή θα έπρεπε να ξέρουν- ότι δεν έπρεπε να παίζουν εκεί.
Αν μπει στην ανενεργή γραμμή θα σκοτώσει ένα παιδί, το οποίο βρέθηκε εκεί ακριβώς για να αποφύγει το τρένο και το διαμελισμό.
Τι πρέπει να κάνει ο μηχανοδηγός;
Και τι θα μπορούσε να κάνει το ένα παιδί;
1) Το πιο εύκολο θα ήταν να πάει με τους άλλους τρεις στην ενεργή ράγα. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι θα σωθεί, το πιο πιθανόν είναι να διαμελιστεί μαζί με όλους τους άλλους.
2) Ίσως να μπορούσε να προσπαθήσει να τους μεταπείσει. Να τους δείξει ότι στέκονται σε λάθος μέρος. Όμως είναι πιο εύκολο να σταματήσεις ένα τρένο από το να αλλάξεις τις πεποιθήσεις των ανθρώπων.
Ή αλλιώς: «Είναι πιο εύκολο να διασπάσεις το άτομο παρά την πεποίθηση ενός ατόμου», όπως είπε και ο φίλος μας ο Αλβέρτος.
3) Ίσως θα ήταν καλύτερο να φύγει απ’ τις ράγες και να πάει να ζήσει σε ένα βουνό, όπου δε θα υπάρχουν άνθρωποι και τρένα. Όμως το τρένο θα τον βρει όπου κι αν κρυφτεί.
4) Το πιο παράξενο θα ήταν να μείνει στις ράγες κι όταν ο μηχανοδηγός στρέψει το τρένο καταπάνω του να προσπαθήσει να το σταματήσει, μόνος. Το τρένο είναι φτιαγμένο από ατσάλι. Το παιδί είναι φτιαγμένο από σάρκα. Κι όμως, κάποιες φορές, κάποιοι, που είναι φτιαγμένοι από κάτι άλλο, κάτι απροσδιόριστο, το καταφέρανε κι αυτό. Αλλά τέτοιοι άνθρωποι πολύ σπάνια γεννιούνται-γίνονται.
(Για το μηχανοδηγό δεν πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες. Εκείνος είναι υπάλληλος της σιδηροδρομικής εταιρίας και θα κάνει ό,τι του έχουν πει –για να μη χάσει τη δουλειά του. Και η δουλειά του είναι να φτάσει το τρένο όσο πιο γρήγορα γίνεται στον προορισμό του -«με κάθε κόστος».)
5) Μπορεί την τελευταία στιγμή, τα τρία παιδιά που παίζουν στην επικίνδυνη γραμμή, να καταλάβουν που βρίσκονται, να συνειδητοποιήσουν ότι το τρένο, η σιδηροδρομική εταιρεία που έστησε τις ράγες δίπλα στα σπίτια τους, είναι ο εχθρός των ονείρων τους και του μέλλοντος τους.
Να πάρουν το τέταρτο παιδί κι όλοι μαζί να δυναμιτίσουν την απάνθρωπη πορεία του τρένου.
Όμως κάτι τέτοιο πολύ δύσκολα μπορεί να συμβεί.
Το πιο πιθανό είναι τα τρία παιδιά να μείνουν ακλόνητα στη θέση τους κι ο μηχανοδηγός να γίνει ήρωας που θυσίασε το 25% για να σώσει το 75% (αν και στη πραγματική ζωή ο μηχανοδηγός θυσιάζει το 99% για να σώσει το 1%).
Κι αν δούμε το παράδειγμα ως παραβολή των όσων συμβαίνουν στη χώρα μας, τότε θα συμβεί το εξής:
Τα τρία παιδιά θ’ αλυσοδέσουν το τέταρτο και θα το πάρουν μαζί τους στην ενεργή ράγα.
Κι όταν εκείνο θα διαμαρτυρηθεί ότι δεν θέλει να πεθάνει (είμαι πολύ νέος κτλ) οι άλλοι θα του απαντήσουν: «Μη λες βλακείες. Κανείς δε θα πάθει τίποτα. Δεν υπάρχει τρένο.»
Κι όταν θα νιώσουν τις ράγες να δονούνται θα ξαναπούν: «Δεν υπάρχει τρένο».
Κι όταν θα δουν το φως και θ’ ακούσουν τις μηχανές θα ξαναπούν: «Δεν υπάρχει τρένο».
Μετά δε θα μπορούν να πουν τίποτα.

Γελωτοποιός sanejoker.info
Πηγή: Νόστιμον Ήμαρ