ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ

Εδώ Μιλάμε και Γράφουμε Ελληνικά

Οι Ρομά και τα χαμένα παιδιά

Οκτωβρίου 26, 2013 pitsiriki1

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε το 1997, έπειτα από τέσσερα χρόνια επιτόπιας ποιοτικής έρευνας με συμμετοχική παρατήρηση σε τσιγγάνικες ομάδες. Ας το δουν όσοι βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα για αγοραπωλησίες βρεφών από τους Ρομά.

«Έχω 9 παιδιά και άλλο ένα 10. Γέννησε αυτή η γυναίκα. Δίδυμα έκανε, ήτονε άρρωστη, του ένα πήρε αυτή, του άλλου πήρα εγώ. Του μεγάλωσα εγώ. Έκανα χαρτιά, του πήρα, του μεγάλωσα, τώρα είναι 20 χρονών, έχει τρία παιδιά. Αυτό (δείχνει ένα δεκάχρονο κορίτσι) αγγονάκι μου, το ‘χω μεγαλώσει εγώ. Ένα μωρό γεννήθηκε και το πήρα. Ορφανό.»*.

Η τελευταία μαρτυρία είναι μιας γυναίκας 65 χρονών. Τα λόγια της παραπέμπουν, θα έλεγε κανείς, έστω και με κάποιαν υπερβολή, στις φυλετικές κοινωνίες, όταν όλες οι γυναίκες της φυλής ήταν μητέρες όλων των παιδιών**. Η ανήμπορη μητέρα εμπιστεύεται το παιδί της σε μιαν άλλη για να της το μεγαλώσει και Τσιγγάνα που απομακρύνεται από την ομάδα της και φεύγει, μπορεί να αφήσει το παιδί της σε μιαν άλλη γυναίκα: «Ο Τ., έφυγε, η μάνα του και πήγε εκεί που βγάζουν πορτοκάλια και μας το (ν) άφησε εμάς να το (ν) κοιτάζουμε. Εκεί πήρε άλλο άντρα και έκανε παιδιά. Πάει ο Τ. και τη βλέπει. Την ξέρει τη μάνα του.».

Φαίνεται πως το ίδιο απλά η τσιγγάνικη κοινωνία μπορούσε να δεχτεί στους κόλπους της νεαρά άτομα μη-Τσιγγάνους, που είχαν αποβληθεί από τη δική τους κοινωνία για κάποιο παράπτωμα, ή που για άλλους λόγους βρέθηκαν κοντά τους και θέλησαν να τους ακολουθήσουν***:

«Η μάνα μου, πέθανε η μάνα της και ο πατέρας της πήρε μητριά. Κάνανε τρία παιδιά και τη μάνα μου δεν την ήθελε η μητριά και την έβαλε υπηρέτρια σ΄ ένα σπίτι στο Γύθειο. Αυτοί μένανε στσι Μολάους. Και ήτανε 15 χρονώ και έστειλε ο πατέρας της ένα και της λέει «ο πατέρας σου ζει για πεθαίνει μόνο έλα». Ακούει αυτή ο πατέρας της ζει για πεθαίνει και ξεκινά μαζί του να πάνε στσι Μολάους. Στο δρόμο, αρχίζει αυτός να τση λέει ερωτικά και καταλαβαίνεις τι έγινε. Και μένει έγκυος και τη διώχνουνε από το σπίτι και έφυγε αυτή και βρήκε τους Τσιγγάνους. Και την αγάπησε αυτός που τηνε πήρε και κάνανε 10 παιδιά, τα αδέλφια μου από άλλο πατέρα, και έμεινε μαζί τους. Εγώ ήθελα να τονε βρω τον πατέρα μου και ρωτούσα τον βενζινά που είναι από τσι Μολάους μα δεν ήθελε να μου πει.». (Τσιγγάνα 43 χρονών).

Υπάρχουν Τσιγγάνες που παραπονιούνται ότι έχασαν τα παιδιά τους, «τους τα πήραν οι μπαλαμοί», λένε. Οι παρακάτω μαρτυρίες έγιναν σε ένα σπίτι, το ίδιο βράδυ, γεγονός που σημαίνει ότι ίσως υπάρχουν πολλές παρόμοιες περιπτώσεις. Το αν συνέβησαν πραγματικά όσα αναφέρουν οι Τσιγγάνες δεν απασχολεί την παρούσα εργασία. Εκείνο όμως που ενδιαφέρει άμεσα είναι ότι, στα λόγια τους, μπορούμε να διακρίνουμε τη δυσπιστία τους απέναντι στους μπαλαμούς, τους οποίους θεωρούν αναξιόπιστους – ακόμη και αν πρόκειται για γιατρούς, οι οποίοι, ως γνώστες των «μυστικών» του σώματός μας, αντιμετωπίζονται συνήθως με κάποιο δέος -, ικανοί ακόμη και να κλέψουν τα παιδιά τους, αντιστρέφοντας τα μυθεύματα, και μάλιστα ευλογοφανώς, τα οποία παρουσιάζουν τις γύφτισσες «να παίρνουν τα παιδιά» των μη-Τσιγγάνων:

«Είχα τα δυο αγόρια και μπήκα στο νοσοκομείο για να γεννήσω. Με ρώτησε ο γιατρός: «Τι θες να κάνεις»; Και του ΄πα ότι θέλω κορίτσι. Ε, αφού είχα τα δυο αγόρια, ήθελα κορίτσι. Γέννησα, είδα το παιδί που το κρατούσε ανάποδα και το τίναξε, το ΄βαλε απάνω στο στήθος μου, μου ΄πανε πως ήτανε αγόρι και το πήραν. Μετά από δυο μέρες μου ΄πανε πως επέθανε και δεν το είδα.». (Τσιγγάνα 46 χρονών).

«Το ίδιο έγινε και με μένα, μου το πήραν. Γέννησα με καισαρική, το πήραν και δεν το είδα καθόλου. Μου είπαν «πέθανε»». (Τσιγγάνα 42 χρονών).

* Η Άννα Λυδάκη είναι Καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

* Οι Τσιγγάνοι δεν θα αφήσουν ποτέ αβοήθητο ένα παιδί που βρέθηκε στον δρόμο τους και χρειάζεται βοήθεια και στοργή. Στην τηλεοπτική εκπομπή «Παρασκήνιο», της 13.6.96 στην ΕΤ1, παρουσιάστηκε η περίπτωση της Μελίνας, μιας οχτάχρονης Αλβανής που την έχουν εγκαταλείψει οι γονείς της και τη μεγαλώνει μια οικογένεια Τσιγγάνων μαζί με τα δικά της παιδιά στην Αγία Ελένη Σερρών.

** Ο Παναγής Λεκατσάς, Η μητριαρχία και η σύγκρουσή της με την Ελληνική Πατριαρχία, Αθήνα 1977 σ.48 αναφέρει σχετικά: «… Η κοπαδιακή, από την άλλη, συμβίωση, η απαρχή της κοινωνικότητας, απλώνει την ατομική σ΄ ομαδική μητρότητα, που αφήνει τον τύπο της στα παλαιότερα Συστήματα της Συγγένειας, όπου οι μανάδες της ομάδας έχουν όλες μαζί τα παιδιά και το κάθε παιδί πολλές τις μανάδες. Ο τύπος αυτός των Ταξινομικών Συγγενειών δεν είναι τύπος μονάχα. Το ανεξατομίκευτο ακόμη του «Εγώ» κάνει την ομαδική μητρότητα μια ψυχολογική και για τα παιδιά και για τις μανάδες αλήθεια. Αναφέρεται ένας Μελανήσιος που αξίωνε πως τον γεννήσανε τρεις μανάδες μαζί, κι εκείνες βεβαίωναν τον ισχυρισμό του. Πάνω στον δεσμό της Μάνας με το Παιδί και στην Ομαδική Μητρότητα σχηματίζεται η Κοινωνία».

*** Για το ίδιο θέμα βλ. επίσης Γκ. Λίενχαρντ, Κοινωνική Ανθρωπολογία, Αθήνα 1985, σσ. 152-153

http://www.protagon.gr/