ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ

Ο Λάζαρος Κυρίτσης, Αντιπρόεδρος της ΠΕΚΑΜ

Είναι μεγάλη τύχη να βρίσκεσαι κοντά στον Αντιπρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου (ΠΕΚΑΜ), Λάζαρο Κυρίτση, ιδιαίτερα  όταν οι αναμνήσεις του ετοιμάζονται να ξεχυθούν από μέσα του και να ζήσουν στο σημερινό δικό μας κόσμο.

Μια τέτοια  ευκαιρία είχαμε στο σπίτι του, στου Ζωγράφου, τον περασμένο Γενάρη, που γιόρταζε τα 96α γενέθλιά του. Δεν ήθελε πολύ, κι όπως πάντα άρχισε: «Θα σας διηγηθώ μια μικρή ιστορία για κείνο το γεγονός, για την άλλη περίσταση κλπ». Το μυαλό του κοφτερό, παρά τα χρόνια του και τις κακουχίες του αγώνα που κουβαλάει. Ο λόγος του καθαρός, εξακολουθεί να είναι για μας και τις νεότερες γενιές αληθινό σχολείο [1].

— Ηταν στις αρχές της δεκαετίας του ’60, αρχίζει την διήγηση ο Λάζαρος —  όταν ήρθε στο Δικηγορικό μου γραφείο, στη Χαριλάου Τρικούπη 14, ένας Κρητικός, ο Μιχάλης Λεφάκης, και μου ζήτησε να τον βοηθήσω να φτιάξει ένα σωματείο χορευτικό με την επωνυμία «Βρακοφόροι Κρήτης». Πράγματι το φτιάξαμε, κι από τότε άρχισε μια στενή φιλία με τον Μιχάλη. Λίγο αργότερα, ζητά να δημιουργήσει μια κινηματογραφική εταιρεία για να γυρίσει ένα έργο που είχε σχέση με την έξοδο του Μεσολογγίου κάποιος Καψάλης, σκηνοθέτης,  με δυο άλλους, έναν κουρέα, τον Βασίλη, που είχα γνωρίσει στη Μακρόνησο και ένα ταξιτζή.  Η εταιρεία δεν πήγαινε καλά και σε λίγο ο Λεφάκης τη χρηματοδότησε και πήρε το 51% και τη διοίκηση. Ύστερα ολόκληρη περιήλθε στα χέρια του Μιχάλη. Έτσι δημιουργήθηκε η Γκρέκα Φίλμ, στην Ακαδημίας και Εμμ. Μπενάκη.

Αριστερά ο Αθανασιάδης Νόβας, δίπλα ο Στεφ. Στεφανόπουλος και δεξιά ο Κ. Μητσοτάκης στη Βουλή. Ο Γεώργιος Αθανασιάδης Νόβας υπήρξε Αντιπρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν Υπουργός Συντονισμού, στην Κυβέρνηση Στεφ. Στεφανόπουλου

Στο μεταξύ μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Τσιριμώκου, τον Σεπτέμβρη του 1965, δημιουργήθηκε η κυβέρνηση Στέφανου Στεφανόπουλου και με υπουργό Συντονισμού τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Ο Μιχάλης Λεφάκης διορίζεται Διευθυντής του πολιτικού Γραφείου του Μητσοτάκη.

Εντρομος ο Μιχάλης έρχεται στο γραφείο μου και μου ζητάει να βρεθεί τρόπος να ξεπεράσει την έλλειψη απολυτηρίου Γυμνασίου, «για να μπορέσω να σταθώ εκεί μέσα». Βρήκαμε ένα ιδιωτικό Γυμνάσιο, σε κάποια μαθήματα έδωσε εξετάσεις και ο Μιχάλης κι έτσι έληξε αυτό το θέμα.

Προς το τέλος του 1966 και λίγο πριν δημιουργηθεί η υπηρεσιακή κυβέρνηση Παρασκευόπουλου που θα οδηγούσε σε εκλογές, αλλά τους πρόλαβε η χούντα, έρχεται αλαφιασμένος ο Βασίλης, ο Μακρονησιώτης κουρέας:

«– Λάζαρε έχω ένα σημαντικό γεγονός να σου πω. Επισκέπτομαι συχνά τον Λεφάκη, με τον οποίο έχουμε συνεργασία στην Γκρέκα Φιλμ, στο Γραφείο του Μητσοτάκη στη Βουλή. Μια μέρα, που έμεινα μόνος, σκάλισα μια ντουλάπα και βρήκα έναν μεγάλο σάκο, σαν κι αυτούς που βάζουμε τα σκουπίδια, και γράφει απ’ έξω 1500. Ανοιξα τον σάκο και  βλέπω μέσα τα αντίγραφα ταυτοτήτων παρακρατικών, με τις φωτογραφίες τους. Το μισό το κράταγαν στην Προεδρία της Κυβερνήσεως και το άλλο μισό το έπαιρνε ο παρακρατικός. Να το κλέψω να το φέρω στο γραφείο σου;

— Βρε, του λέω, πώς θα το κλέψεις; Αμα το κλέψεις βγαίνοντας έξω με έναν σάκο στη πλάτη θα σε πιάσει ο χωροφύλακας και θα περάσεις στρατοδικείο αμέσως, για κλοπή και μάλιστα για θέματα που είναι κρίσιμα.

— Θα το κλέψω Λάζαρε. Δεν έχεις καταλάβει τι γίνεται. Όταν μπαίνω με τον Μιχάλη μέσα στέκονται όλοι προσοχή και χαιρετάνε. Ακόμα κι όταν μπαίνω μόνος μου στέκονται προσοχή και χαιρετάνε.

— Κάνε ότι καταλαβαίνει Βασίλη».

Στα μέσα του Απρίλη του 1967 νάσου ο Βασίλης, φορτωμένος με ένα σάκο. Το γραφείο μου, κάτω, έχει στη μια μεριά συρτάρια και στην άλλη ένα ντουλαπάκι. Με λίγο ζόρι έχωσα το σάκο μέσα στο ντουλαπάκι.

Ξεκίνησα λοιπόν να πάω κάτω στα γραφεία της ΕΔΑ, στην Αριστείδου, να μου πουν τι να κάνω με τον σάκο, να τους τον παραδώσω να τον αξιοποιήσουν. Τυχαία έξω από τα γραφεία συναντώ τον Αντώνη Μπριλάκη, που ήταν ο σύνδεσμος του Κόμματος με την ΕΔΑ.

— Αντώνη, του λέω, σε θέλω.

– Τι έγινε; μου λέει.

— Αυτό κι αυτό, Αντώνη.

– Πες μου Λάζαρε, αν σου λέγανε αξιοποίησέ τα εσύ, τι θα έκανες;

— Αντώνη, μέσα στο σάκο έχει 1500 ονόματα χαφιέδων – παρακρατικών. Θα πήγαινα και θα έπαιρνα τρία μεγάλα χαρτιά, τρεις μεγάλες κόλλες, και θα κολλούσα στην κάθε κόλλα από πεντακόσιες ταυτότητες με τα ονόματά τους . Υστερα θα πήγαινα σε αυτούς που βγάζουν γιγαντοαφίσες και θα έβγαζα 10 από την κάθε μια. Μετά θα τα έδινα στη νεολαία της ΕΔΑ να τα κολλήσουν σε κεντρικά σημεία μέσα στην Αθήνα  να μάθει ο κόσμος ποιοί είναι οι παρακρατικοί και να φυλάγεται…

— Πρέπει να συνεννοηθούμε με τον Ηλιού.

– Αυτό είναι θέμα δικό σου. Περιμένω να μου πεις τι να κάνω.

Λίγες μέρες μετά ήρθε η 21η Απρίλη, έγινε το πραξικόπημα κι ο Λάζαρος εξαφανίστηκε από το σπίτι και το γραφείο και άρχισε να κρύβεται, σε μια γκαρσονιέρα, τέρμα Πατησίων, μέχρι τη σύλληψή του στις 30 του Νοέμβρη του 1968.

Μια μέρα, ένα μήνα μετά, ο Διοικητής της Ασφάλειας του Αστυνομικού Τμήματος Ζωγράφου, που έδρευε στην Βίλα Κοτοπούλη, με τρεις αστυφύλακες, πήγε στο γραφείο μου, βρήκε τον συνέταιρό μου τον Γοργία, τον βγάλανε έξω και ψάξανε το γραφείο εξονυχιστικά. Βρήκαν βεβαίως και τον σάκο, τον πήραν και φύγανε. Το ίδιο βράδυ, πήγαν στο σπίτι μου, στου Ζωγράφου, στη 1 η ώρα τη νύχτα και κάνανε και κει έρευνα.

Όταν με έπιασε η Ασφάλεια δεν με ρώτησαν τίποτα, για το πώς βρέθηκαν στα χέρια μου τα ονόματα. Ηταν βλέπεις υπόθεση του Τμήματος Ασφαλείας Ζωγράφου κι αυτοί στα κεντρικά δεν είχαν ιδέα.

Τι κρίμα. Ετσι το ’φερε η τύχη και χάθηκε μια καλή ευκαιρία να γίνουν φανερά και να παραδωθούν στην Ιστορία και την λαϊκή περιφρόνηση 1.500 ονόματα παρακρατικών και χαφιέδων της εποχής.

[1]   Η ιστορία που μας διηγήθηκε ο Λάζαρος Κυρίτσης, όπως και άλλες που θα δημοσιευθούν τις επόμενες μέρες,  ηχογραφημένες, είτε βιντεοσκοπημένες,  βρίσκονται στο αρχείο μου.

http://www.imerodromos.gr/pa%cf%81akratikoi/