ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ

Εδώ Μιλάμε και Γράφουμε Ελληνικά

«Η καρδιά μου είναι ελληνική» – ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Οκτωβρίου 21, 2013 pitsiriki1

Η ζωή και το έργο του Αλμπέρ Καμύ έχουν συχνά παρουσιαστεί στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Τα θεατρικά του έργα έχουν ανέβει σε όλο τον κόσμο και τα μυθιστορήματά του έχουν προσαρμοστεί για τον κινηματογράφο.Ωστόσο, τα δύο μεγάλα δοκίμιά του, ο «Μύθος του Σίσυφου» και ο «Εξεγερμένος Άνθρωπος» δεν αποτέλεσαν ποτέ μέχρι σήμερα αφορμή για μία οπτική προσέγγισή τους. Δεν είναι εύκολη υπόθεση να οπτικοποιήσει κανείς τη φιλοσοφική σκέψη.

Το ντοκιμαντέρ, που φέρει τον τίτλο «Καμύ 2013 – Από το παράλογο στην εξέγερση», θα βγει στις αίθουσες του Παρισιού στις 30 Οκτωβρίου, ενώ περί τα τέλη του χρόνου αναμένεται να το δούμε και στην Αθήνα, στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Πρόκειται για μια γαλλοελληνική συμπαραγωγή, όπου από την πλευρά της Ελλάδας συμμετέχει ο Ελληνογάλλος σκηνοθέτης Μάρκος Γκαστίν. Άλλωστε, η ιδιαιτερότητα αυτού του ντοκιμαντέρ είναι ότι, προκειμένου να θεμελιωθεί ένας δεσμός ανάμεσα στη σκέψη του Καμύ και τη σύγχρονη πραγματικότητα, έγιναν γυρίσματα, εκτός από τη Γαλλία, στην Αλγερία, που είναι πατρίδα του συγγραφέα, την Τυνησία και την Ελλάδα.

Η έρευνα κινείται σε δύο βασικούς άξονες. Ο ένας αφορά τη μοίρα των μεταναστών και τη σχέση των σύγχρονων κοινωνιών με τον «ξένο», τον «άλλο», τον διαφορετικό. Ο δεύτερος άξονας αφορά τις εξεγέρσεις και επαναστάσεις των λαών με επίκεντρο τις εξεγέρσεις στις αραβικές χώρες.

Η φιλοσοφική σκέψη κάνει στροφή στον Καμύ

Όταν το 1951 εκδόθηκε το δοκίμιο του Καμύ «Ο Εξεγερμένος Άνθρωπος», ο Σαρτρ – ήδη είχαν διαρραγεί οι σχέσεις ανάμεσα στους δύο άντρες – τον κατηγόρησε μέσω της ομάδας του περιοδικού «Μοντέρνοι Καιροί» για ασαφή ανθρωπισμό, για αποϊστορικοποίηση των εξεγέρσεων και των επαναστάσεων και για αδυναμία αντίληψης της διαλεκτικής των επαναστάσεων. Ο Καμύ τασσόταν κατά των βίαιων επαναστάσεων και κατήγγελλε εκείνους που «αρνούνται τον άνθρωπο που υπάρχει, στο όνομα εκείνου που θα υπάρξει». Έτσι το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να θεμελιώσει στο σήμερα τον λόγο του συγγραφέα με σημείο αναφοράς τις σύγχρονες εξεγέρσεις, θεωρώντας ότι το 1951 το σύνολο της διανόησης τάχθηκε με τον Σαρτρ, αλλά 60 χρόνια μετά η φιλοσοφική σκέψη κάνει στροφή προς τον Καμύ.

Φιλόσοφοι της νέας γενιάς, όπως η Γαλλίδα Μαρίον Ρισέζ, αλλά και ο Χρήστος Γιανναράς, ο Αλγερινός συγγραφέας Μπουαλέμ Σανσάλ και ο Ρομπέρ Μπαντιντέρ, υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Μιτεράν το 1981, ο οποίος κατήργησε τη θανατική ποινή, εμπλουτίζουν την έρευνα με τις αναλύσεις τους και τις αναφορές τους στο χθες του λόγου του Καμύ και την κοινωνία του σήμερα. Επίσης, στην Αλγερία και την Τυνησία ο σκηνοθέτης μίλησε με εκπροσώπους των εκεί κινημάτων. Κάτι που έγινε και στην Ελλάδα, όπως μας λέει ο Μάρκος Γκαστίν.

«Μιλήσαμε με οργανώσεις μεταναστών, με εκπροσώπους εναλλακτικών κινημάτων, επισκεφθήκαμε τα στέκια τους, τους ακούσαμε να μιλάνε για τις διαδηλώσεις του Δεκεμβρίου του 2008». Αλλά τα γυρίσματα στην Ελλάδα δεν περιορίστηκαν στην Αθήνα. Με περιηγήσεις στην Ακροκόρινθο, τον Ναό του Απόλλωνα στην Κόρινθο και στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, ο σκηνοθέτης ακολουθεί τον λόγο και τη σκέψη του σπουδαίου διανοητή.

Ήταν 1948 όταν ο Καμύ είπε: «Η καρδιά μου είναι ελληνική». Ήδη το 1939 σχεδίαζε να επισκεφθεί την Ελλάδα, αλλά ο πόλεμος ματαιώνει το ταξίδι του. Τελικά κατάφερε να έρθει το 1955 και είναι στην Αθήνα που δίνει διάλεξη με θέμα το «Μέλλον της Τραγωδίας». Άλλωστε πάντα ονειρευόταν να ανεβάσει ένα θεατρικό του έργο στην Επίδαυρο και είχε διασκευάσει την τραγωδία του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης». Όσο για την Ακροκόρινθο, εκεί η κάμερα του σκηνοθέτη διερευνά τη σημασία των μύθων στο έργο του Καμύ, τη «σισυφική» κατάσταση των Ελλήνων που βασανίζονται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις.

Η επέτειος Καμύ στη Γαλλία

Κι όμως, έξι δεκαετίες μετά, ο Καμύ εξακολουθεί και διά της απουσίας του να είναι η αιτία συγκρούσεων. Η έκθεση «Αλμπέρ Καμύ. Πολίτης του Κόσμου» (5 Οκτωβρίου 2013 – 4 Ιανουαρίου 2015) που φιλοξενείται στο «Σπίτι του Βιβλίου» στην Εξ-αν-Προβάνς, πέρασε διά πυρός και σιδήρου ώσπου να πραγματοποιηθεί, δίχως όμως τη στήριξη του γαλλικού υπουργείου Πολιτισμού. Κι αυτό γιατί οι φήμες πως ο ιστορικός – ειδικός στην ιστορία της Αλγερίας – Μπενζαμίν Στορά, απομακρύνθηκε από τη διοργάνωση της έκθεσης με ευθύνη της δημάρχου της Εξ-αν-Προβανς, κατόπιν πιέσεων των νοσταλγών της γαλλικής Αλγερίας, προκάλεσε την οργή της Γαλλίδας υπουργού Ορελί Φιλιπεττί.

Τη σκυτάλη, πάντως, στα επετειακά αφιερώματα για τον Καμύ στη Γαλλία την έχουν οι εκδοτικοί οίκοι με πρώτο τον οίκο «Γκαλιμάρ». Ξεπερνούν τις 60 οι νέες εκδόσεις, αλλά και επετειακές επανεκδόσεις των έργων του, που έχουν ήδη κυκλοφορήσει στη Γαλλία ή αναμένεται να κυκλοφορήσουν. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το άλμπουμ που υπογράφει η κόρη του συγγραφέα Κατρίν Καμύ και θα κυκλοφορήσει στις 24 Οκτωβρίου (εκδόσεις Γκαλιμάρ) «Le monde en partage. Itinéraire d` Albert Camu» όπου καταγράφονται οι αγαπημένοι του τόποι, τα μέρη όπου ταξίδεψε ή έζησε. Την ίδια μέρα οι εκδόσεις Γκαλιμάρ θα κυκλοφορήσουν έναν τόμο που περιλαμβάνει όλα τα έργα που Καμύ, συνοδευόμενα από ντοκουμέντα, σχόλια και κριτικές.

Δήμητρα Μυρίλλα

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ.