Ένα άρθρο μου που δημοσιεύεται σήμερα στη Μακεδονία με αφορμή τη συζητηση περί συλλογικής μνήμης και συλλογικής ντροπής
Ο πατέρας μου ήλθε στη Θεσσαλονίκη κάπου προς το τέλος της δεκαετίας του 1950, για να υπηρετήσει τη θητεία του. Η τύχη ήταν ότι εδώ στη Θεσσαλονίκη είχε έλθει η οικογένεια της μάνας μου για να “λειάνει” τις επιπτώσεις του εμφυλίου πολέμου, που ήταν βάρβαρες στο χωριό της, κοντά στην Αριδαία.
Έτσι γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη.
Όπως και πολλοί άλλοι. Γι’ αυτό η Θεσσαλονίκη ανάμεσα στο 1940 και στο 1951 αύξησε τον πληθυσμό της κατά περίπου 52.000 κατοίκους, δηλαδή κατά 18% και αν σε αυτόν τον αριθμό προσθέσεις και τους 56.000 εβραίους Θεσσαλονικείς που δολοφονήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή έφυγαν αμέσως μετά για την Παλαιστίνη, η αύξηση του πληθυσμού της πόλης είναι στο 45%.
Δέκα χρόνια αργότερα, το 1961, ο πληθυσμός της πόλης ήταν 378.000, από τους οποίους οι 150.000, περίπου το 40% δηλαδή, είχαν έλθει στην πόλη μετά τον πόλεμο. Το 1961, δηλαδή, τέσσερις στους δέκα κατοίκους της πόλης δεν είχαν έλθει ακόμη όταν ξεκινούσαν τα τρένα του θανάτου.
Όντας ένας από αυτούς, που σήμερα λογίζεται Σαλονικιός, χωρίς να έχει μακρούς δεσμούς με το βαθύ παρελθόν της πόλης, προσπαθώ να μπω στη θέση εκείνων που όπως έχει πει ο Δαυίδ Σαλτιέλ γύρισαν από τα στρατόπεδα στην πόλη τους, αλλά ήταν μία άγνωστη πόλη, στους δρόμους της οποίας δεν ακούγονταν πλέον τα σεφαραδίτικα.
Κι είναι πραγματικά δύσκολο να το νιώσεις. Όμως δεν ντρέπομαι. Δεν ντρέπομαι, γιατί δεν έχω κανέναν συγγενή μου να ρωτήσω για την ένοχη σιωπή του. Δεν έχω κανέναν δικό μου που συνεργάστηκε με τους κατακτητές, δεν έχω κανέναν δικό μου που καρπώθηκε την περιουσία του εβραίου γείτονά του.
Δεν μπορεί η ντροπή της πόλης να είναι συλλογική! Δεν είναι ντροπή! Είναι απαξία και αφορά αυτούς που ήταν εκεί και σιώπησαν. Αφορά αυτούς που ξέρουν ποιοι πήραν τις περιουσίες.
Αφορά αυτούς που πρόδωσαν όσους προσπάθησαν να διαφύγουν. Αφορά πράξεις που έχουν παραγραφεί νομικά, αλλά δεν θα παραγραφούν ποτέ ηθικά! Αφορά αυτούς που τις έκαναν! Κι εγώ θέλω να κάνω το παν, για να μην επαναληφθούν ποτέ αυτές οι πράξεις! ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ!
Ονόματα και διευθύνσεις λοιπόν γιατί οι ένοχοι έχουν ονοματεπώνυμα! Η συλλογική ευθύνη και η ντροπή αφορά αυτούς που ήταν εκεί και αυτούς που ωφελήθηκαν από την εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.
Είχα προτείνει με την αφορμή του 2012 να γίνει ένα μεγάλο συνέδριο για την πιο σκοτεινή περίοδο της ιστορίας της πόλης, την περίοδο 1941-44. Επιστημονικό, αμερόληπτο, ιστορικό. Για να μάθουμε ποιος έκανε τι και να το αφήσουμε παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.
Αντί γι’ αυτό προτιμήθηκαν οι εύκολες απαξιώσεις.
Δεν έχω τίποτε για το οποίο να ντρέπομαι. Δεν ντρέπομαι ούτε για τη σιωπή ούτε για τις πράξεις αυτών που ήταν παρόντες. Η συλλογική ευθύνη είναι ρατσιστική και κανένας δε μπορεί να την αναλάβει για λογαριασμό μιας ολόκληρης πόλης. Η συλλογική καταδίκη είναι για να αποτρέψει τις ατομικές καταδίκες.
Αν είχα σιωπήσει, αν είχα ανεχτεί, θα ντρεπόμουν.
http://christosmatis.blogspot.gr/2014/11/blog-post_10.html
