Like a bird on the wire,
Like a drunk in a midnight choir
I have tried in my way to be free.
Bird on a wire, Leonard Cohen

«Μ’ άδεια φαρέτρα πολεμάω το χειμώνα
από το κάστρο στην καρδιά του Πλαταμώνα».
Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη, Τόκας-Γράψας

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Ο τραγουδοποιός (και συγγραφέας) Λέοναρντ Κοέν βρέθηκε τυχαία στην Ύδρα το 60. Την αγάπησε τόσο που αποφάσισε να μείνει, κι εκεί αγόρασε το πρώτο του σπίτι.

Λίγα χρόνια αργότερα στην Ύδρα τοποθετήθηκαν οι πρώτες τηλεφωνικές γραμμές, που τότε ήταν υπέργειες. Θα θυμάστε πιθανότατα, οι παλιότεροι, τις κολώνες του τηλεφώνου, που είχαν κάτι παράξενα πορσελάνινα «ποτήρια» στις άκρες του σύρματος.

Ο Κοέν ένιωσε ότι τα καλώδια πρόσβαλλαν το τοπίο, έτσι όπως του χαλούσαν τη θέα του Αιγαίου. Κι ενώ έκανε άσχημες σκέψεις για τους ανθρώπους και τον πολιτισμό τους είδε ένα μικρό πουλί να κάθεται στα σύρματα.

Για το πουλί, σκέφτηκε ο Κοέν, δεν έχει σημασία αν αυτό είναι το κλαδί ενός δέντρου ή ένα καλώδιο. Το χρειάζεται και το χρησιμοποιεί για να ξαποστάσει.

Και τότε, βλέποντας αυτή την εικόνα του ήρθαν στο μυαλό οι πρώτοι στίχοι ενός απ’ τα πιο γνωστά τραγούδια του: Like a bird on a wire.

«Προσπάθησα, με τον δικό μου τρόπο, να είμαι ελεύθερος».

Βρίσκομαι στον Πλαταμώνα, σε εξάωρες «διακοπές». Ίσα που προλαβαίνω να σταθώ λιγάκι να κοιτάξω τη θάλασσα, χωρίς ν΄ ακούω τίποτα άλλο απ’ τα κύματα. Το μυαλό αδειάζει κι η ψυχή γεμίζει. Έστω για λίγο.

Το σπίτι όπου μας φιλοξενούν είναι ένα διατηρητέο του 1936. Είναι χτισμένο από πέτρα σαν εκείνη του κάστρου, σ’ ένα βράχο πάνω απ’ τη θάλασσα.

Μέσα υπάρχουν δυο φωτογραφικά πορτρέτα των προγόνων, που έχει τραβήξει και υπογράψει η ίδια η Nelly’s, η Σμυρνιά φωτογράφος Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη, παγκοσμίως γνωστή για τις γυμνές φωτογραφίες στον Παρθενώνα.

Έξω υπάρχει ένα κιόσκι που κρέμεται πάνω απ’ το Αιγαίο. Κάθομαι εκεί και κοιτάζω. Μπροστά μου τα κάγκελα έχουν σκουριάσει κι έχουν σπάσει. Η σκουριά, το σπασμένο σωληνωτό κάγκελο, μου φέρνουν στο μυαλό την παρακμή.

Τα πάντα ακμάζουν και παρακμάζουν. Έτσι είναι τα ανθρώπινα. Αυτοκρατορίες, κτίρια, ιδέες και κάγκελα.

Κάποια στιγμή ένα βουητό περνάει δίπλα στο αυτί μου. Πριν προλάβω να γυρίσω μια σφήκα περνάει και πηγαίνει προς το σπασμένο-σκουριασμένο κάγκελο. Βρίσκει την τρύπα και χώνεται μέσα. Εκεί είναι η φωλιά της.

Τότε αρχίζω να τραγουδάω: «Like a bird, on a wire…»

Θυμάμαι τον Κοέν. Όπως εκείνο το πουλί, έτσι κι η σφήκα δεν μετράει τον χρόνο, τα πράγματα, όπως το κάνουμε εμείς, οι άνθρωποι.

Ένα σκουριασμένο κάγκελο, ένα τηλεφωνικό καλώδιο, τίποτα δεν είναι παράταιρο, άχρηστο, όλα είναι μέρος της φύσης.

Κι ύστερα πρέπει να φύγουμε όσο πιο νωρίς γίνεται, για να προλάβουμε να γυρίσουμε στην πόλη πριν έρθει η καταιγίδα. Στο δρόμο τα αυτοκίνητα τρέχουν, πληρώνουμε διόδια, μια νταλίκα βγαίνει απ’ τον δρόμο και προκαλεί μποτιλιάρισμα.

Σαν φτάνουμε σπίτι ελέγχω ξανά το meteo. Τελικά δεν θα έχουμε καταιγίδα, έτσι λέει.

Κάθομαι στο μπαλκόνι να πιω ένα ποτήρι κρασί και να γράψω κάτι. Ο καιρός αίθριος, το είπε και το meteo.

Καθώς τελειώνει το κρασί μου, αρχίζουν οι αστραπές κι ο αέρας. Πώς να προβλέψεις το χάος; Ο άνθρωπος που θεμελίωσε τη Θεωρία του Χάους, ο Λόρεντζ, ήταν μετεωρολόγος.

Βγαίνω για το κοντινό μαγαζάκι, για να πάρω κρασί. Ο ουρανός κόκκινος και κάθε τόσο φωτίζεται, σαν να μας τραβάει φωτογραφίες (με φλας) η Έλλη. Οι εικοσάμετρες λεύκες της οδού Βαφοπούλου λικνίζονται δυσοίωνα στη σάμπα του ανέμου. Ένα λιγάκι πιο δυνατό φύσημα, μια λάθος στιγμή, και κάποιο κλαδί θα πέσει στο κεφάλι μου -πριν προλάβω να τελειώσω το κείμενο που έχω αφήσει στον υπολογιστή.

Μια στάλα μοναχική πέφτει στη μύτη μου. Απ’ όλες τις επιφάνειες του πλανήτη κατάφερε να πετύχει εμένα.

Γυρνάω σπίτι βιαστικά, κάθομαι στο μπαλκόνι, ανοίγω το καινούριο κρασί και περιμένω ν’ αρχίσει η βροχή. Πάντα με γοητεύουν τα «ακραία καιρικά φαινόμενα», γιατί μου υπενθυμίζουν πόσο ασήμαντος είμαι.

Η Πέρλα, ο σκύλος, πηγαίνει πέρα δώθε στο δωμάτιο, τρομαγμένη απ’ τις βροντές. Εγώ κοιτάζω τον απαστράπτοντα ουρανό και περιμένω κάτι πιο εντυπωσιακό.

Θυμάμαι τη σφήκα στον Πλαταμώνα, το πουλί στην Ύδρα, και αναρωτιέμαι αν ο Κοέν είχε σκεφτεί τότε -ή κάποια στιγμή- πόσο ασήμαντοι είμαστε εμείς και τα πάθη μας.

Ο Άνθρωπος, ως είδος, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα άτομα του είδους, δεν είναι παρά μια λεπτομέρεια στην ιστορία της Γαίας.

Η Γαία δεν είναι ο πλανήτης Γη, όπως λέμε πλανήτης Αφροδίτη ή πλανήτης Άρης. Η Γαία είναι αυτό το χαοτικό υπερσύστημα που περιλαμβάνει όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, απ’ τα μικρόβια, τους μύκητες και τα φυτά ως τα θηλαστικά και τον άνθρωπο.

Καθώς και την ενέργεια (καταστροφική ή όχι) των φαινομένων: Καταιγίδες και τυφώνες, σεισμοί, εκρήξεις ηφαιστείων, παλίρροιες και πλημμύρες, χιονοστιβάδες…

Και η βροχή…

Μόλις που άρχισε να βρέχει -απευθείας αναμετάδοση απ’ τα Ντεπώ της Θεσσαλονίκης.

Πόσο αλαζονικά μικροί είμαστε εμείς που αυτοαποκαλούμαστε σοφοί (sapiens); Είμαστε ψύλλοι στη ράχη ενός υπερφυσικού σκύλου και νομίζουμε ότι τον εξουσιάζουμε. Αρκεί να γυρίσει λίγο να μας δαγκώσει, αρκεί ένας σεισμός, μια πλημμύρα, μια υπερθέρμανση κι ο ανθρώπινος πολιτισμός καταρρέει, τα τηλεφωνικά καλώδια γίνονται κλαδιά, τα κάγκελα γίνονται φωλιές για τις σφήκες, οι μητροπόλεις γίνονται Ατλαντίδες.

Η βροχή δυναμώνει, η καταιγίδα έφτασε. Η Πέρλα πήγε να κρυφτεί, πιο έξυπνη απ’ τον άνθρωπο που την ταΐζει κροκέτες, απ’ τον άνθρωπο που μένει στο μπαλκόνι -παρά τις σταγόνες που πέφτουν στην οθόνη- για να γράψει.

Οι βροντές φωνάζουν: «Θυμήσου πόσο μικρός είσαι».
Κι ο τροβαδούρος απαντάει: «Το ξέρω, το θυμάμαι, αλλά προσπάθησα, με τον δικό μου τρόπο, να είμαι ελεύθερος».

Κάποιες φορές αναρωτιέμαι: Τι έχει πιο μεγάλη σημασία, ο Κόσμος ολόκληρος κι η ανθρωπότητα με τον πολιτισμό της ή ένα γυμνό στήθος;

Μετά θυμάμαι: Τίποτα δεν έχει μεγαλύτερη σημασία απ’ αυτήν που του δίνεις.

Και κοιτάζω αλλού, όχι τον φακό, τραγουδώντας, από μέσα μου: «I have tried in my way to be free».

Κι η βροχή συνεχίζει να πέφτει, αυτό το βράδυ του Αυγούστου, κάπου στη Θεσσαλονίκη.

Πηγή