ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ

Είστε εκπληκτικοί γιατί θυμάστε ότι αυτοί οι πρόσφυγες είναι μητέρες, πατέρες, παιδιά, ανθρώπινα όντα, όπως δεν το θυμάται ούτε μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση! Ντροπή σου, Ευρώπη!

Αν τα παραπάνω λόγια έβγαιναν από το στόμα κάποιου Ελληνα ηθοποιού, διανοούμενου ή άλλου «επώνυμου», θα είχαν ακουστεί τα μύρια όσα εναντίον του. Θα του προσήπταν τον χαρακτηρισμό του κρυπτοεθνικιστή, που επαναφέρει από την πίσω πόρτα το ζήτημα της «ανωτερότητας» του Ελληνα απέναντι στους άλλους Ευρωπαίους και τους άλλους πολιτισμούς.

Θα τον κατηγορούσαν για αντιευρωπαϊστή και ευρωσκεπτικιστή. Ευτυχώς που τα είπε η Βανέσα Ρέντγκρεϊβ αποδεικνύοντας πως η Αριστερά δεν είναι μίζερη ούτε προσπαθεί να βγάλει ξίγκι από μια ταλαιπωρημένη «μύγα». Μπορεί και υψώνεται πάνω από τις μικρότητες, τα μικροσυμφέροντα.

Μπορεί να βλέπει τον άνθρωπο στη γυμνότητά του όταν γίνεται βορά στις ανομίες όσων σπέρνουν όλεθρο και θάνατο. Είναι χορτάτη -πλάκα τα γαλόνια των επιτυχιών και της δόξας στους ώμους της-, γι’ αυτό και είναι γενναιόδωρη. Εχει βαθύρριζη σχέση με την πολιτική και έχει σπάσει τις όποιες δεσμεύσεις από διάφορα συμφέροντα του δημόσιου θεάματος που κρατούν σφραγισμένα τα χείλη πολλών. Είναι μια ελεύθερη Ευρωπαία πολίτης που θεωρεί δικό της πολιτισμό κάθε πολιτισμό.

Η Βανέσα Ρέντγκρεϊβ είναι μια αφορμή να αναστοχαστούμε για όσα γίνονται. Για αυτά που δεν λέγονται. Για την ευκολία με την οποία ταξινομούνται οι διάφορες απόψεις στον χώρο της μιαρότητας, όταν αποκλίνουν από αυτό που κάθε φορά θεωρείται πολιτικά ορθό.

Οσα είπε δίνουν κουράγιο σε όσους παλεύουν στην πρώτη γραμμή του προσφυγικού, προσφέροντας τον ελεύθερο χρόνο τους αλλά και δίνοντας ένα κομμάτι από τον γλίσχρο μισθό τους για να αγοράσουν φάρμακα, τρόφιμα, ρούχα, παιχνίδια. Βάζουν φτερά σε όσους εμψυχωτές είναι κοντά στα παιδιά γιατρεύοντας τις πληγές στην ψυχούλα τους από όσα βίωσαν στην πατρίδα τους αλλά και στο ταξίδι της προσφυγιάς. Στυλώνουν τους γιατρούς και τους νοσηλευτές που δίνουν αγώνα να γιάνουν τα σώματα.

Η σπουδαία αυτή γυναίκα έδωσε μια άλλη διάσταση αλλά και μια απάντηση στο ερώτημα γιατί όλα αυτά. Προς τι τόσος αγώνας; Είναι μια απάντηση σε όσους προτάσσουν μικροπολιτικές σκοπιμότητες όταν αναδεικνύουν τις ανθρώπινες αδυναμίες -ίσως και τις δομικές- στη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος από την οργανωμένη πολιτεία.

Υπάρχουν όλα αυτά. Ενδεχομένως κι άλλα τόσα. Το πιο εύκολο είναι η παράθεση δυσλειτουργιών και η έκφραση μεμψιμοιρίας. Το δύσκολο είναι να κοιταχτείς στον καθρέφτη και να αναζητήσεις την εικόνα του εαυτού σου που μοιάζει τόσο τεμαχισμένη με τα όσα ακούς καθημερινά.

Για τον πολιτισμό μας, να πάρει ο διάολος. Γι’ αυτό το κάνω. Δεν είναι μόνο η κομματική υποχρέωση. Δεν είναι οι ανάγκες της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης. Δεν είναι οι πολιτικές φιλοδοξίες.

Δεν είναι η ανάγκη να είμαι πολιτικά ορθός. Δεν είναι η ανάγκη να γεμίσω τον χρόνο μου. Δεν είναι γιατί θέλω να κάνω επιστημονική έρευνα. Δεν είναι γιατί ο εθελοντισμός μπορεί να μου ανοίξει επαγγελματικές πόρτες.

Είναι πρωτίστως για τον εαυτό μου και για τον τόπο μου. Είναι γι’ αυτό που κληρονομήσαμε και νιώθω το βάρος της Ιστορίας στις πλάτες μου. Είναι γιατί η προσφορά στους πρόσφυγες με βοηθάει να ανακαλύψω με διαφορετικό τρόπο την ιστορία μου. Τον πολιτισμό μου. Κι αυτό με κάνει διαφορετικό. Δεν νιώθω ούτε ανώτερος ούτε κατώτερος.

Νιώθω μέσα μου αυτό που κάθε πολιτισμός, ακόμη και στο πιο απομακρυσμένο σημείο, έχει βαθιά κρυμμένο στα φυλλοκάρδια του. Είναι η έγνοια για τον άνθρωπο. Η αλληλεγγύη. Δεν με νοιάζει ποια είναι η φύτρα μου. Νιώθω όμως τυχερός που ανακαλύπτω τα μεγάλα πνεύματα της τέχνης, της φιλοσοφίας, της επιστήμης, που πάτησαν τα ίδια χώματα.

Η Βανέσα Ρέντγκρεϊβ είπε όσα πολλοί σκέφτονταν αλλά δεν έλεγαν. Είναι η υπεράσπιση μιας πολιτιστικής κληρονομιάς που συναντάει την οικουμενικότητα. Αυτή είναι η δύναμη της παράδοσης, κάθε πολιτισμού όταν συνομιλεί με την Ιστορία του. Γι’ αυτό και η προσφορά στους πρόσφυγες είναι μια οικουμενική πράξη.

* καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

http://www.efsyn.gr/arthro/gia-ton-politismo-mas-na-parei-o-diaolos