ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ

Μία πόλη που υπηρετεί τους κωφούς ή τους βαρήκοους θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. Αυτό το φιλόξενο αστικό μοντέλο αναπτύσσει ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Ουάσινγκτον.

Οι περισσότερες πόλεις δεν έχουν σχεδιαστεί για τους μη ακούοντες.

Τα πεζοδρόμια ή και οι διαβάσεις είναι υπερβολικά στενές και συνωστισμένες για τους ανθρώπους που επικοινωνούν στη νοηματική γλώσσα. Δεν παρέχεται ο απαραίτητος χώρος επικοινωνίας. Ακόμα και στα πάρκα- με απαραίτητη προϋπόθεση την ύπαρξή τους- δεν μπορεί να δημιουργηθεί αυτός ο «κύκλος συζήτησης». Τα αστικά τοπία βρίθουν οπτικών ερεθισμών και δυσχεραίνουν την επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων, που βασίζονται στις οπτικές υποδείξεις. Άλλες παράμετροι δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο την κουβέντα των συμβόλων. Οι προκλήσεις στη ζωή των κωφών πολλαπλασιάζονται με επικίνδυνο τρόπο. Φέτος, τον Ιανουάριο, στο Ολέιθ του Κάνσας, τρεις άνθρωποι τραυματίστηκαν σοβαρά καθώς παρασύρθηκαν από διερχόμενο όχημα μετά από μία εκδήλωση για μη ακούοντες, στην οποία είχαν παραβρεθεί. Θύμα τροχαίου ατυχήματος έπεσε και ένας κωφός άνδρας στο Σακραμέντο.

Το 2009, η εταιρία δημοσίων σχέσεων «Deaf411» που εξυπηρετεί την κοινότητα των κωφών, δημοσίευσε μία έκθεση υπό τον τίτλο «Πόλεις των ΗΠΑ, φιλικές για τους κωφούς» δίνοντας τα εύσημα στην Ουάσινγκτον, το Σικάγο, το Σιάτλ, το Ράλεϊ και το Ντένβερ για τις προσπάθειές τους να κάνουν καλύτερη τη ζωή των ανθρώπων με προβλήματα ακοής. Από τον κατάλογο απουσιάζουν αναρίθμητες πόλεις, συμπεριλαμβανομένων του Σαν Φρανσίσκο, του Σεν Λούις, της Ατλάντα και της Φιλαδέλφειας.

Το πανεπιστήμιο Gallaudet της Ουάσινγκτον, το κορυφαίο ίδρυμα των ΗΠΑ για τους κωφούς και τους βαρήκοους, εκπόνησε σειρά κατευθυντήριων γραμμών, τις ονόμασε «Deaf Space Guidelines» και αφορούν εκείνες τις πτυχές του αστικού περιβάλλοντος που αναστέλλουν την επικοινωνία και την κινητικότητα μεταξύ εκείνων που «μιλούν» με τα χέρια τους. Προς την κατεύθυνση της άρσης των εμποδίων, αρχιτέκτονες και ερευνητές επιστράτευσαν την τεχνολογία, προκειμένου να συγκεντρώσουν πληροφορίες για το πώς οι κωφοί χρησιμοποιούν τους δημόσιους χώρους. Στη συνέχεια, με βάση αυτά τα δεδομένα, τροποποίησαν αυτούς τους δημόσιους χώρους για να ικανοποιούν τις ανάγκες των μη ακουόντων. Στην πανεπιστημιούπολη διαπιστώθηκε ότι οι κατευθυντήριες γραμμές έδωσαν μία γερή ώθηση στη σβούρα του διαλόγου. Ένας διάλογος που ξεκίνησε και εκφράζεται από πανεπιστημιακούς, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το πρότζεκτ «Deaf Space Guidelines» θα έχει αντίκτυπο στην αστική ανάπτυξη από τη μία άκρη των ΗΠΑ έως την άλλη.

Ο Χάνσελ Μπάουμαν, επικεφαλής του σχεδιασμού της πανεπιστημιούπολης του Gallaudet, λέει πώς «η σαφήνεια με την οποία επικοινωνεί ένας κωφός συνδέεται με τη σαφήνεια και την ακαταστασία γύρω του». Ο Μπάουμαν ήταν αυτός που ηγήθηκε των πολύχρονων προσπαθειών, προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατευθυντήριες γραμμές του «χώρου των κωφών» ή του «διαστήματος των κωφών». Ο χώρος αναδεικνύεται σε σημαντικό κομμάτι της επικοινωνίας. Ο Μπάουμαν, μέσα από μία σειρά μαθημάτων του πανεπιστήμιου, δούλεψε με πανεπιστημιακούς, φοιτητές, προσωπικό και άλλους, προκειμένου να κωδικοποιήσει και να καταγράψει τον τρόπο με τον οποίο μη ακούοντες και βαρήκοοι χρησιμοποιούν τους δημόσιους χώρους. Προέκυψαν πέντε σημαντικά στοιχεία που εμπλέκονται στην αλληλεπίδραση των κωφών με το περιβάλλον: ο χώρος, η κινητικότητα και εγγύτητα, το φως και το χρώμα, η ακουστική και οι ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές και αυτό που λέγεται proxemics (η μελέτη για το πώς χρησιμοποιείται ο χώρος στη διαπροσωπική επικοινωνία). Σε ένα από τα πειράματα, η ομάδα των σχεδιαστών ανέλυσε οπτικό υλικό από τις κάμερες του εστιατορίου για να δει πώς οι φοιτητές χρησιμοποιούσαν τον χώρο εστίασης της πανεπιστημιούπολης. Το συμπέρασμα στο οποίο οδηγήθηκαν ήταν ότι οι καρέκλες έπρεπε να είναι πιο ελαφριές για να μετακινούνται ευκολότερα, προκειμένου να δημιουργηθούν οι κύκλοι συζήτησης. Επίσης, οι καρέκλες δεν θα έπρεπε να έχουν «μπράτσα» για να μην εμποδίζουν τις κινήσεις των χεριών, ένα από τα εργαλεία της νοηματικής γλώσσας. «Κωδικοποιούμε ιδέες που υπάρχουν εδώ και αιώνες» υποστηρίζει ο Μπάουμαν. Το Gallaudet έχει εφαρμόσει τις συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές σε πέντε παλιά κτίρια, αλλά και σε καινούριες εγκαταστάσεις της πανεπιστημιούπολης, όπως το Κέντρο Σόρενσον για τη γλώσσα και την επικοινωνία. Το κτίριο, το οποίο έχει σαν κύρια χαρακτηριστικά τις επιμήκεις ανοικτές γραμμές θέας, την ορατότητα μεταξύ των ορόφων, τα πολλά παράθυρα και τις «απαλές» γωνίες, σχεδιάστηκε από το αρχιτεκτονικό γραφείο «Smith Group» με έδρα την Ουάσινγκτον. Παρόμοιες αρχές χρησιμοποιούνται και στην κατασκευή μίας νέας φοιτητικής εστίας, ενώ ένα άλλο αρχιτεκτονικό γραφείο, το Studio Twenty Seven, έχει αναλάβει την πλήρη ανακαίνιση των κτιριακών εγκαταστάσεων με βάση τις «DeafSpace» αρχές. Η όλη διαδικασία θα βελτιώσει την οπτική επαφή και επικοινωνία εντός των κτιρίων μέσα από το κυριολεκτικό άνοιγμα νέων παραθύρων και καινούριων μοτίβων επικοινωνίας. Διαπίστωση των υποστηρικτών του εγχειρήματος είναι ότι οι κοινωνικοπολιτικές συνέπειες του έργου θα είναι βαθύτατες και η κατανόηση του χώρου, κομβικής σημασίας.

Εικόνα για το πως θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένας χώρας σύμφωνα με τις προτάσεις του DefSpace

«Φανταστείτε πώς θα μπορούσαμε να σχεδιάσουμε ένα δημόσιο μέσο μεταφοράς, που θα βασίζεται στον στόχο της προώθησης και της υποστήριξης της οπτικής επαφής και της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων» αναφέρει ο καθηγητής και ερευνητής του Gallaudet, Ρόμπερτ Σίρβεϊτζ, ο οποίος συνέβαλε και αυτός στην ανάπτυξη των κατευθυντήριων γραμμών «DeafSpace». Ο Σίρβεϊτζ εκφράζει την ελπίδα ότι «το DeafSpace θα φέρει μία νέα προοπτική» στον καλό σχεδιασμό ενός κτιρίου ή μίας ολόκληρης πόλης που θα αλλάξει την καθημερινότητα των ανθρώπων, προς το καλύτερο. Η ενσωμάτωση της διαφορετικότητας: η μεγαλύτερη απόδειξη πολιτισμού.